Światowy Dzień Różnorodności Kulturowej dla Dialogu i Rozwoju, obchodzony co roku 21 maja, to nie tylko okazja do celebrowania bogactwa kultur świata. To także wezwanie do działania na rzecz dialogu międzykulturowego, ochrony dziedzictwa oraz uznania kultury za fundament pokoju, rozwoju i inkluzywności. Święto zostało proklamowane rezolucją Zgromadzenia Ogólnego ONZ w 2003 roku, w następstwie przyjęcia przez UNESCO Powszechnej Deklaracji o Różnorodności Kulturowej.
Kultura jako siła napędowa rozwoju
Według danych UNESCO, sektor kultury i przemysłów kreatywnych generuje ponad 48 milionów miejsc pracy na całym świecie. Co ważne, niemal połowa z nich przypada na kobiety, a znaczna część dotyczy osób poniżej 30. roku życia. Kultura odpowiada za 3,1% globalnego PKB i 6,2% całego zatrudnienia (dane podane w 2023 r.). To czyni ją jednym z najpotężniejszych motorów wzrostu gospodarczego.
Zapisz się na newsletter Kompasu ESG
Jednak jej znaczenie wykracza poza aspekty ekonomiczne. Różnorodność kulturowa umożliwia rozwój intelektualny, moralny i duchowy jednostek, stając się istotnym czynnikiem redukcji ubóstwa oraz budowy społeczeństw opartych na szacunku i solidarności.
Dialog międzykulturowy: niezbędny dla pokoju i stabilności
UNESCO zwraca uwagę, że 89% obecnych konfliktów toczy się w krajach o niskim poziomie dialogu międzykulturowego. Pokazuje to wyraźnie, że mosty zbudowane na wzajemnym zrozumieniu, a nie mury nieufności, są kluczowe dla trwałego pokoju. Trzy czwarte światowych konfliktów ma charakter kulturowy, co dodatkowo podkreśla pilność działań na rzecz lepszego dialogu, tolerancji i integracji.
MONDIACULT – globalna strategia dla kultury
W 2022 roku w Meksyku odbyła się największa od czterech dekad światowa konferencja poświęcona kulturze – MONDIACULT. Jej rezultatem była historyczna Deklaracja, uznająca kulturę za globalne dobro publiczne. Dokument ten wzywał do włączenia kultury jako odrębnego celu w globalnej agendzie rozwojowej po 2030 roku.
Deklaracja zawiera też katalog praw kulturalnych, które powinny być uwzględniane w politykach publicznych: od wolności artystycznej i praw społeczno-ekonomicznych twórców, przez ochronę dziedzictwa kulturowego, po sprawiedliwy dostęp do cyfrowych treści. MONDIACULT 2025, planowany w Barcelonie, będzie okazją do przeglądu postępów w realizacji tych celów na poziomie lokalnym i międzynarodowym.
Kultura w Agendzie 2030: fundament zrównoważonego rozwoju
W 2015 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło Agendę 2030, której 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju (SDGs) mają prowadzić do bardziej sprawiedliwego i stabilnego świata. Rola kultury została w tej agendzie jednoznacznie potwierdzona – jako narzędzie do osiągnięcia równości, dobrobytu, ochrony środowiska i wzmacniania wspólnot lokalnych.
UNESCO opracowało zestaw wskaźników Culture|2030, które pozwalają mierzyć wkład kultury w realizację SDGs. Dzięki nim państwa mogą lepiej tworzyć polityki publiczne wspierające rozwój oparty na wartościach kulturowych.
Ochrona różnorodności kulturowej w erze cyfrowej
Szybki rozwój technologii cyfrowych niesie nowe wyzwania dla ochrony i promocji różnorodności kulturowej. MONDIACULT wzywa do regulacji działalności wielkich platform cyfrowych z myślą o zapewnieniu sprawiedliwego dostępu do treści, ochrony własności intelektualnej artystów i promowania pluralizmu kulturowego w przestrzeni online.
W 2025 roku, z okazji 20-lecia Konwencji UNESCO z 2005 roku o ochronie i promowaniu różnorodności form wyrazu kulturowego, planowane są działania rewizyjne, które mają nadać nowy impuls wdrażaniu jej zapisów – także w kontekście świata cyfrowego i roli społeczeństwa obywatelskiego.
Dlaczego warto świętować 21 maja?
Światowy Dzień Różnorodności Kulturowej to nie tylko wydarzenie symboliczne. To okazja do mobilizacji rządów, instytucji kultury, sektora prywatnego i obywateli na rzecz bardziej sprawiedliwego traktowania wszystkich kultur. W szczególności przypomina o potrzebie ochrony kultur zagrożonych, m.in. w krajach rozwijających się, gdzie często brakuje skutecznych mechanizmów wsparcia dla lokalnych społeczności i twórców.
Kultura nie jest luksusem ani dodatkiem do polityki rozwoju – to jej rdzeń. Różnorodność kulturowa może i powinna być narzędziem budowania społeczeństw bardziej sprawiedliwych, tolerancyjnych i odpornych na kryzysy. Obchody 21 maja przypominają, że rozwój i pokój zaczynają się od uznania i ochrony naszej wspólnej, choć wielobarwnej, tożsamości kulturowej.
Czytaj dalej: