Walka o czyste powietrze to dziś jeden z kluczowych elementów polityki klimatycznej Polski. Jednym z narzędzi umożliwiających skuteczne działania w tym zakresie jest Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków (CEEB). To pierwsza w Polsce kompleksowa baza danych dotycząca źródeł ciepła i spalania paliw w budynkach. Choć brzmi jak urzędniczy obowiązek, dla gmin, mieszkańców i instytucji to realne źródło wiedzy o stanie powietrza i jakości życia w najbliższym otoczeniu.
Czym jest Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków i jakie są jej podstawy prawne?
Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków została utworzona na mocy nowelizacji ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów z 28 października 2020 r. To baza prowadzona przez ministra właściwego ds. budownictwa, przy technicznej realizacji przez Główny Urząd Nadzoru Budowlanego (GUNB). CEEB została zbudowana w ramach Zintegrowanego Systemu Ograniczania Niskiej Emisji (ZONE), współfinansowanego z Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa 2014–2020.
Zapisz się na newsletter Kompasu ESG
Celem jej powstania jest zebranie wiarygodnych danych o źródłach ogrzewania budynków – zarówno mieszkalnych, jak i niemieszkalnych – w całym kraju. Informacje te mają służyć lepszemu planowaniu działań antysmogowych i wspieraniu transformacji energetycznej.
Kto ma obowiązek złożyć deklarację do CEEB?
Obowiązek ten dotyczy każdego właściciela lub zarządcy budynku lub lokalu, w którym znajduje się źródło ciepła lub spalania paliw o nominalnej mocy cieplnej poniżej 1 MW. Dotyczy to m.in.:
- kotłów na paliwa stałe, gazowe i ciekłe,
- kominków i pieców kaflowych,
- ogrzewaczy gazowych,
- pomp ciepła i paneli fotowoltaicznych, jeśli służą ogrzewaniu.
Deklarację składa się osobno dla każdego budynku – zarówno mieszkalnego (formularz A), jak i niemieszkalnego (formularz B).
Dla istniejących budynków obowiązek składania deklaracji rozpoczął się 1 lipca 2021 r. i zakończył 30 czerwca 2022 r. Natomiast dla nowopowstałych obiektów termin ten wynosi 14 dni od uruchomienia źródła ciepła.
Jakie dane należy podać w deklaracji?
Deklaracja jest swego rodzaju ankietą, w której właściciel lub zarządca podaje:
- dane identyfikacyjne: imię i nazwisko lub nazwę, adres,
- lokalizację budynku,
- liczbę i rodzaj źródeł ciepła/spalania paliw,
- typ stosowanego paliwa (np. węgiel, drewno, gaz, energia elektryczna),
- cel użytkowania źródeł (ogrzewanie, ciepła woda, inne).
Złożenie fałszywej deklaracji obwarowane jest odpowiedzialnością karną.
Jak złożyć deklarację?
Dostępne są dwie formy:
- elektroniczna, poprzez stronę zone.gunb.gov.pl – wymaga profilu zaufanego lub podpisu kwalifikowanego;
- papierowa, składana osobiście lub pocztą w urzędzie gminy.
Deklaracja składana jest do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, który wprowadza dane do systemu w ciągu 30 dni.
Co grozi za brak deklaracji?
Zgodnie z art. 27h ustawy, za nieprzekazanie wymaganych informacji grozi grzywna. Organy administracyjne mogą prowadzić kontrole, a dane z deklaracji są również podstawą do udzielania dofinansowań, kontroli kominowych czy identyfikacji ubóstwa energetycznego.
Do czego wykorzystywane są dane z CEEB?
System nie ogranicza się tylko do zbierania deklaracji. Gromadzi również dane z:
- inwentaryzacji,
- przeglądów kominowych,
- kontroli środowiskowych,
- dokumentacji dotyczącej pomocy społecznej,
- dotacji i grantów (np. premii termomodernizacyjnych).
CEEB umożliwia gminom generowanie raportów, tzw. „map ciepła”, które pokazują, gdzie występują przestarzałe lub emisyjne źródła ogrzewania. To fundament dla lokalnych polityk walki ze smogiem.
Kto ma dostęp do danych z CEEB?
Dane są udostępniane m.in. następującym instytucjom:
- Głównemu Urzędowi Statystycznemu,
- Narodowemu i wojewódzkim funduszom ochrony środowiska,
- urzędom gmin,
- organom Inspekcji Ochrony Środowiska,
- BGK, URE, zakładom ubezpieczeń, ośrodkom pomocy społecznej.
Właściciel budynku ma także prawo do wglądu we własne dane po ich uwierzytelnieniu.
Narzędzia wspierające użytkowników
Z myślą o wygodzie składania deklaracji i zarządzania dokumentacją, GUNB udostępnił aplikację mobilną i przeglądarkową. Oferują one:
- powiadomienia SMS i e-mail,
- dostęp do kalendarza inwentaryzacji,
- możliwość składania zamówień na przeglądy kominowe,
- zgłaszanie „kopciuchów” w okolicy,
- dostęp do mapy CEEB.
Dzięki tym funkcjom, zarówno obywatele, jak i urzędnicy, mogą lepiej zarządzać informacjami dotyczącymi jakości powietrza i stanu infrastruktury grzewczej.
Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków to nie tylko narzędzie spisowe, ale element szerszej polityki klimatycznej. Obowiązek składania deklaracji to wyraz odpowiedzialności obywatelskiej, która może mieć realny wpływ na poprawę jakości powietrza. Dla gmin – to źródło danych potrzebnych do walki z niską emisją. Dla państwa – podstawa dla polityk wspierających transformację energetyczną i walkę z ubóstwem energetycznym. Dla obywateli – szansa na czystsze powietrze i lepsze warunki życia.
Czytaj dalej: