W najnowszym Sustainable Development Report 2025 Polska zdobyła 78,1 punktu na 100 możliwych, plasując się na 9. miejscu wśród 167 ocenianych krajów. To imponujący wynik — jesteśmy w ścisłej czołówce globalnej, a zarazem w gronie liderów SDG w Europie Środkowo-Wschodniej. Jednak gdy zerkniemy na postęp od 2015 roku, dane studzą entuzjazm: poprawa wyniku o 5,1 p.p., czyli zaledwie o 1% względem potencjalnego maksimum.
Takie tempo nie wystarczy, by dogonić cele Agendy 2030. Raport jasno pokazuje, że żadnemu z 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju (SDG) nie uda się osiągnąć globalnie w terminie. Polska, choć wysoko w rankingu, również ma przed sobą długą drogę.
Zielone punkty i czerwone kartki
Spośród wszystkich SDG Polska zrealizowała cztery cele w pełni: SDG 1 (brak ubóstwa), SDG 4 (wysoka jakość edukacji), SDG 9 (innowacje i infrastruktura) oraz SDG 15 (ochrona życia na lądzie). To nasze mocne strony, które warto pielęgnować.
Jednak już kolejne pięć celów oceniono jako „umiarkowanie osiągnięte” – to m.in. SDG 2 (zero głodu), SDG 5 (równość płci), SDG 6 (czysta woda), SDG 10 (mniejsze nierówności) i SDG 11 (zrównoważone miasta). W tych obszarach potrzebne są konkretne usprawnienia.
Zapisz się na newsletter Kompasu ESG
Największe wyzwania? To trzy czerwone pola:
- SDG 7 – czysta energia
- SDG 12 – odpowiedzialna konsumpcja i produkcja
- SDG 13 – działania na rzecz klimatu
W tych kategoriach Polska notuje wyniki dalekie od satysfakcjonujących, a niektóre wskaźniki są alarmujące. Przykład? Emisje CO₂ z produkcji energii to aż 1,8 MtCO₂/TWh, a udział odnawialnych źródeł energii we zużyciu finalnym wynosi tylko 15,2%. Trudno uznać to za sukces w erze postwęglowej.
Zdrowie i jakość życia – dobre, ale nie idealne
Z raportu wynika, że Polska może się pochwalić wysokim poziomem podstawowej opieki zdrowotnej. Nasze mocne punkty?
- Śmiertelność matek: 1,6 na 100 000
- Szczepienia podstawowe: 91%
- Życie w zdrowiu i długości: 78,6 lat średniej długości życia
To świetne rezultaty na tle globalnym. Niemniej, problemem pozostaje rosnący wskaźnik otyłości — 27,5% dorosłych. To sugeruje styl życia zdominowany przez wysokokaloryczną dietę i niską aktywność fizyczną. Krótko mówiąc: pierogi wygrywają z bieżnią.
Równość płci – lepiej, ale bez parytetu
W Sejmie kobiety stanowią już 31,3% posłów, co pokazuje postęp, choć nadal brakuje do faktycznej równości. Do tego dochodzi 10,9% luki płacowej między płciami. Równość na papierze to jedno – ale czas, by employer branding przestał pudrować rzeczywistość i pokazał konkretne dane.
Przemysł, Internet i Smartfony z PESEL-em
SDG 9 pokazuje, że Polska nie zostaje w tyle w dziedzinie technologii i infrastruktury:
- Internetu używa 86,4% obywateli
- Mamy ponad 215 abonamentów mobilnych na 100 mieszkańców
- Udział wydatków na B+R w PKB to 1,5%
- Liczba badaczy – 8,1 na 1000 zatrudnionych
Jeśli smartfon ma dziś w Polsce większe szanse na rejestrację niż noworodek, to znak, że cyfryzacja idzie szybko — ale nie zawsze tam, gdzie powinna.
Zrównoważony rozwój? Niekoniecznie na eksport
Indeks „spillover” dla Polski to 70,1 pkt, co sugeruje umiarkowany wpływ naszej konsumpcji na resztę świata. Ale nie oznacza to braku odpowiedzialności.
- Importujemy produkty, które „przywożą” zanieczyszczenia – 5,6 DALY na 1000 mieszkańców
- Jednocześnie nasza własna produkcja odpowiada za 10,4 DALY
Innymi słowy – outsourcujemy smog, ale nadal dusimy się we własnym kotle.
Pomoc rozwojowa i zaangażowanie międzynarodowe – cicho sza
SDG 17 obnaża lukę w międzynarodowej solidarności:
- Polska przeznacza na pomoc rozwojową zaledwie 0,2% GNI, przy zalecanym poziomie 0,7%
- Na wsparcie multilateralizmu (ONZ, WHO, SDG) mamy wynik 60,1 pkt
To oznacza, że jako kraj bardziej skupiamy się na inwestycjach u siebie niż współodpowiedzialności za globalne wyzwania.
Czego możemy się nauczyć z raportu?
Choć Europa nadal dominuje w rankingu (19 z 20 czołowych państw to kraje europejskie), liderzy tacy jak Finlandia także borykają się z problemami klimatycznymi i bioróżnorodnością. Globalnie tylko 17% celów SDG jest na dobrej drodze do realizacji, a kluczowe przeszkody to brak przestrzeni fiskalnej w krajach rozwijających się i wadliwa architektura finansowa.
Polska ma relatywnie komfortową pozycję – i tym bardziej powinna przyspieszyć. Tymczasem wiele wskaźników stoi w miejscu lub nawet się pogarsza (np. emisje, konsumpcja plastiku, deforestacja importowana).
Co dalej? Czas na zmiany strukturalne
SDR 2025 jasno pokazuje: Polska musi przyspieszyć transformację energetyczną, przestać tylko „outsourcować smog” i ograniczyć zużycie zasobów. Oto kilka kluczowych działań.
- Odblokowanie energetyki wiatrowej i geotermalnej
- Realna polityka redukcji śladu węglowego
- Większa inwestycja w edukację klimatyczną
- Wsparcie dla rozwoju lokalnych łańcuchów dostaw (ograniczenie importowanego zanieczyszczenia)
- Większe zaangażowanie w pomoc międzynarodową
Ambitna dziewiątka czy wygodna średnia?
Bycie na 9. miejscu globalnego rankingu to bez wątpienia sukces. Ale jeśli traktujemy to jak ostateczny cel, a nie przystanek, to ryzykujemy stagnację. Zrównoważony rozwój nie kończy się na zielonym dashboardzie. Prawdziwa zmiana oznacza inwestycję w przyszłość — nie tylko naszą, ale i globalną.
Czytaj dalej: