W erze cyfrowej rewolucji, branża elektroniczna stoi przed bezprecedensowymi wyzwaniami związanymi ze zrównoważonym rozwojem i odpowiedzialnością społeczną. Zjawisko “fast electronics”, charakteryzujące się szybką wymianą urządzeń, staje się coraz bardziej problematyczne z perspektywy ESG (Environmental, Social, and Governance).
Elektrośmieci: rosnące zagrożenie
Lawinowo rosnąca ilość elektrośmieci to jedno z najbardziej palących wyzwań. Prognozy są alarmujące – do 2030 roku globalna produkcja e-odpadów ma osiągnąć 74 miliony ton rocznie, co odpowiada wadze ponad 8000 wieżowców Empire State Building. W UE sytuacja również budzi niepokój – w 2019 roku wyprodukowano 12 milionów ton e-odpadów, czyli 16,2 kg na mieszkańca z czego tylko około 40% e-odpadów jest prawidłowo przetwarzanych. Pozostałe 60% może kończyć na składowiskach lub być nielegalnie eksportowane do krajów rozwijających się.
Wyzwania importowe i regulacyjne
Import elektroniki spoza UE stanowi dodatkowe wyzwanie. W 2022 roku UE importowała urządzenia elektroniczne o wartości około 230 miliardów euro, z czego ponad 50% pochodziło z Chin. Problemem jest to, że importowana elektronika, szczególnie “fast electronics” z Chin, często nie spełnia wymogów rozszerzonej odpowiedzialności producenta (EPR). Nieprzestrzeganie tych zasad kosztuje europejskie systemy gospodarki odpadami około 1 miliard euro rocznie.
Nowe regulacje UE
Unia Europejska wprowadza nowe regulacje mające na celu poprawę sytuacji. “Prawo do naprawy” oraz dyrektywa o ekoprojekcie to kluczowe inicjatywy, które mają bezpośredni wpływ na branżę elektroniczną, zmuszając producentów do projektowania bardziej trwałych i naprawialnych urządzeń.
Społeczne aspekty ESG w branży elektronicznej
Oprócz wyzwań środowiskowych, branża elektroniczna musi stawić czoła poważnym kwestiom społecznym. Warunki pracy w fabrykach elektroniki, szczególnie w krajach rozwijających się, często budzą kontrowersje. Problemy obejmują niskie płace, długie godziny pracy, naruszenia praw pracowniczych i zagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa.
Według raportu International Labor Organization, w globalnym łańcuchu dostaw elektroniki pracuje około 18 milionów ludzi, z czego znaczna część w warunkach niezgodnych z międzynarodowymi standardami pracy. Firmy elektroniczne coraz częściej są wzywane do większej transparentności i odpowiedzialności za warunki pracy w całym łańcuchu dostaw.
Powiązania międzybranżowe i kompleksowe podejście do ESG
Branża elektroniczna jest ściśle powiązana z wieloma innymi sektorami gospodarki, co znacząco komplikuje wdrażanie zasad ESG. Producenci elektroniki muszą współpracować z szerokim spektrum partnerów, od dostawców surowców po firmy recyklingowe, aby zapewnić zrównoważony łańcuch dostaw.
Skuteczne zarządzanie tymi powiązaniami międzybranżowymi wymaga:
- Stworzenia przejrzystych systemów monitorowania i raportowania w całym łańcuchu dostaw.
- Ustanowienia jasnych standardów ESG dla wszystkich partnerów biznesowych.
- Inwestycji w innowacje i technologie umożliwiające bardziej zrównoważoną produkcję i użytkowanie elektroniki.
- Aktywnego udziału w inicjatywach branżowych i międzysektorowych na rzecz zrównoważonego rozwoju.
Innowacyjne rozwiązania i najlepsze praktyki
Wiele firm w branży elektronicznej podejmuje innowacyjne działania w celu sprostania wyzwaniom ESG:
- Apple zobowiązało się do osiągnięcia neutralności węglowej w całym łańcuchu dostaw do 2030 roku i zwiększa wykorzystanie materiałów pochodzących z recyklingu w swoich produktach.
- Fairphone produkuje smartfony zaprojektowane z myślą o łatwej naprawie i długotrwałym użytkowaniu, stawiając na modularność i etyczne pozyskiwanie materiałów.
- Dell wprowadził program zamkniętej pętli, wykorzystując plastik odzyskany z e-odpadów do produkcji nowych komputerów.
- Bang & Olufsen opracował serię głośników Beosound Level, które otrzymały certyfikat Cradle to Cradle na poziomie brązowym.
Rola konsumentów w promowaniu zrównoważonej elektroniki
Konsumenci odgrywają kluczową rolę w promowaniu zrównoważonych praktyk w branży elektronicznej. Rosnąca świadomość ekologiczna prowadzi do zmiany preferencji zakupowych. Według badania przeprowadzonego przez Accenture, 66% konsumentów deklaruje, że przy zakupie elektroniki bierze pod uwagę czynniki związane ze zrównoważonym rozwojem.
Konsumenci mogą przyczynić się do bardziej zrównoważonego rozwoju branży elektronicznej poprzez:
- Korzystanie z usług naprawy zamiast wymiany urządzeń na nowe
- Uczestnictwo w programach recyklingu elektroniki
- Wybieranie produktów od firm z udokumentowanymi praktykami ESG
- Wydłużanie okresu użytkowania urządzeń elektronicznych
Przyszłość branży elektronicznej w kontekście ESG
Przyszłość branży elektronicznej w kontekście ESG zależy od ścisłej współpracy między producentami, konsumentami i regulatorami. Kluczowe trendy, które będą kształtować tę przyszłość, to:
- Cyrkularność: projektowanie produktów z myślą o łatwym recyklingu i ponownym wykorzystaniu materiałów.
- Innowacje w materiałach: rozwój biodegradowalnych i przyjaznych dla środowiska materiałów elektronicznych.
- Efektywność energetyczna: dalsze zmniejszanie zużycia energii przez urządzenia elektroniczne.
- Transparentność łańcucha dostaw: wykorzystanie technologii blockchain do śledzenia pochodzenia materiałów i warunków produkcji.
- Edukacja konsumentów: zwiększanie świadomości na temat odpowiedzialnej konsumpcji elektroniki.
Wyzwania związane z surowcami
Branża elektroniczna musi stawić czoła problemom związanym z pozyskiwaniem rzadkich metali i minerałów. Inicjatywy takie jak “conflict-free minerals” mają na celu zapewnienie bardziej etycznego i zrównoważonego pozyskiwania tych surowców.
Wyzwaniem pozostaje pogodzenie innowacji z zasadami zrównoważonego rozwoju. Branża elektroniczna musi znaleźć równowagę między wprowadzaniem nowych technologii a minimalizacją negatywnego wpływu na środowisko i społeczeństwo.
Tylko wspólne wysiłki wszystkich interesariuszy mogą doprowadzić do stworzenia prawdziwie zrównoważonego modelu produkcji i konsumpcji elektroniki, który będzie odpowiadał na wyzwania XXI wieku. Przyszłość “szybkiej elektroniki” leży w jej transformacji w “mądrą elektronikę” – trwałą, naprawialną i odpowiedzialną środowiskowo.
Autorka: Monika E. Kotkowska, Senior Business Consultant & Regulatory Product Compliance, ESG and Chemical Management Solutions Expert w firmie DXC Technology