Święta Bożego Narodzenia są okresem celebrowania tradycji i rodzinnego ciepła. Jednak dane wskazują, że to również czas nadmiernego marnotrawstwa żywności. Według raportu Banków Żywności „Zmarnowane Święta” oraz badań Too Good To Go, w Polsce w okresie świątecznym wyrzuca się nawet 61,7 tys. ton jedzenia. Analiza informacji ujawnia skalę problemu oraz jego społeczne i środowiskowe konsekwencje.
Marnowanie jedzenia w liczbach
Badania przeprowadzone przez Too Good To Go wskazują, że aż 83% Polaków wyrzuca jedzenie między 23 a 30 grudnia. W tym czasie do kosza trafia średnio 1,6 kg żywności na osobę, co przekłada się na 61,7 tys. ton zmarnowanego jedzenia. Szczególnie niechlubnym dniem jest Wigilia – 24 grudnia – kiedy marnuje się aż 9,2 tys. ton żywności.
Najczęściej wyrzucane są owoce i warzywa, które stanowią 62% zmarnowanego jedzenia. Kolejne kategorie to zupy (48%), mięso (48%), produkty zbożowe (46%) oraz potrawy wieloskładnikowe (44%). Według raportu najbardziej problematyczne są warzywa i owoce, których Polacy marnują aż 10,9 tys. ton, czyli niemal 300 g na osobę. Zupy plasują się na drugim miejscu z 9,69 tys. ton, co daje 260 g na osobę.
Zapisz się na newsletter Kompasu ESG
Główne przyczyny marnotrawstwa? Przeważa brak planowania
Marnowanie żywności podczas świąt wynika z kilku czynników. Badania Too Good To Go, przeprowadzone we współpracy z pracownią Opinia24, wskazują, że najczęstsze przyczyny to głównie efekt słabego gospodarowania nadmiarami jedzenia. Jak wygląda to przy dokładniejszej analizie?
- Brak zagospodarowania resztek – 33% respondentów przyznało, że nie wykorzystuje pozostałości po przygotowanych daniach.
- Zepsucie się produktów – 29% badanych wskazało ten powód, wynikający z braku odpowiedniego przechowywania.
- Przygotowanie zbyt dużej ilości jedzenia – 12% ankietowanych gotuje więcej, niż jest w stanie spożyć.
- Brak świeżości żywności – dotyczy to 18% respondentów.
- Brak apetytu na te same potrawy – 7% badanych przyznaje, że traci ochotę na dalsze jedzenie tych samych dań.
Społeczne i środowiskowe skutki
Marnowanie żywności to problem wielowymiarowy. Z jednej strony wiąże się z wysokimi kosztami dla gospodarstw domowych. Z drugiej – wpływa na środowisko. Produkcja żywności generuje ogromne ilości emisji gazów cieplarnianych, a jej zmarnowanie oznacza również stratę cennych zasobów, takich jak woda i energia. Według danych FAO (Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa), globalne marnowanie żywności odpowiada za 8-10% emisji CO2.
Społecznie, marnotrawstwo stoi w sprzeczności z tradycyjnymi wartościami świąt, takimi jak solidarność i dzielenie się z potrzebującymi. Raport Banków Żywności podkreśla, że ponad 86% Polaków przygotowuje dodatkowy talerz dla niezapowiedzianego gościa, a prawie połowa deklaruje gotowość przyjęcia obcej osoby potrzebującej. Mimo to, w praktyce wiele nadwyżek ląduje w koszu, zamiast trafiać do osób potrzebujących.
Pozostała część artykułu pod materiałem wideo:
Rozwiązania i dobre praktyki
Eksperci i organizacje, takie jak Too Good To Go oraz Banki Żywności, proponują konkretne działania, które mogą pomóc w ograniczeniu marnowania żywności.
- Świadome planowanie posiłków – sporządzanie list zakupów i dostosowanie ilości jedzenia do liczby gości pozwala uniknąć nadmiaru.
- Przechowywanie resztek – szczelne pojemniki oraz mrożenie resztek mogą przedłużyć ich świeżość.
- Kreatywne wykorzystywanie nadwyżek – resztki można wykorzystać do tworzenia nowych dań, takich jak sałatki, zapiekanki czy zupy.
- Dzielenie się nadwyżkami – jedzenie można przekazać bliskim, sąsiadom lub oddać do jadłodzielni.
Too Good To Go podkreśla również znaczenie edukacji w zakresie niemarnowania żywności. Nawet małe zmiany w codziennych nawykach, takie jak ograniczenie zakupów „na zapas”, mogą mieć duży wpływ na skalę problemu.
Wnioski? Musimy świadomiej podchodzić do posiłków
Problem marnowania jedzenia w okresie świątecznym wymaga pilnej uwagi. Dane wskazują na ogromne straty, zarówno ekonomiczne, jak i środowiskowe. Wprowadzenie zmian w podejściu do planowania, przechowywania i dzielenia się żywnością może znacząco zmniejszyć skalę problemu. Jak pokazują badania, Polacy są coraz bardziej świadomi tego zjawiska, ale konieczne jest przełożenie deklaracji na konkretne działania.
Święta to czas refleksji i solidarności. Warto wykorzystać tę okazję, by zmienić swoje nawyki i przyczynić się do zmniejszenia marnotrawstwa. Niech tegoroczne Święta będą pełne nie tylko radości, ale i odpowiedzialności – zarówno wobec ludzi, jak i środowiska.
Czytaj dalej: