Dekarbonizacja przestaje być jedynie modnym hasłem. Coraz częściej staje się realnym wyzwaniem, którego nie da się ignorować – zwłaszcza w kontekście presji ze strony rynku, regulatorów oraz inwestorów. Najnowszy, trzeci odczyt Indeksu Dekarbonizacji Polskiej Gospodarki za II półrocze 2024 roku pozwala spojrzeć na transformację energetyczną polskich przedsiębiorstw z dystansem. Czy rzeczywiście podążamy w stronę neutralności klimatycznej? A może tempo zmian nie nadąża za oczekiwaniami?
Czym jest Indeks Dekarbonizacji?
Indeks to narzędzie analityczne, które powstało z inicjatywy Qemetica (wcześniej Ciech), Fundacji Instrat oraz Pracodawców RP. Opiera się na badaniach ankietowych prowadzonych wśród przedsiębiorstw, które oceniają poziom zaangażowania w działania prośrodowiskowe. Analiza uwzględnia m.in. strategię ESG, poziom inwestycji, zaangażowanie pracowników, liczenie śladu węglowego oraz postrzeganą presję ze strony otoczenia.
Zapisz się na newsletter Kompasu ESG
Stabilny, lecz umiarkowany wzrost
W II półroczu 2024 roku Indeks osiągnął wartość 62 punktów – o jeden więcej niż pół roku wcześniej. Wynik ten utrzymuje się w średnim przedziale skali (41–70 pkt), co oznacza umiarkowane, ale nie przełomowe zaangażowanie przedsiębiorstw w proces dekarbonizacji. Deklaracje są obecne, jednak realne działania – jak pokazuje raport – wciąż pozostają poniżej oczekiwań.
Deklaracje a rzeczywistość
61% firm deklaruje, że znaczenie dekarbonizacji w ich strategii wzrosło (w tym 21% – znacząco). Zaangażowanie pracowników również rośnie – 62% firm zauważa wzrost, z czego 10% ocenia go jako istotny. Jednak tylko 43% organizacji zwiększyło swoje nakłady inwestycyjne na działania środowiskowe. To oznacza, że dla części firm transformacja pozostaje na etapie „powerpointowej strategii”.
Inwestycje wciąż zbyt ostrożne
Zaledwie 12% firm znacząco zwiększyło inwestycje związane z dekarbonizacją, a 31% podniosło je w umiarkowany sposób. Ponad połowa badanych organizacji utrzymała dotychczasowy poziom nakładów, co pokazuje dużą ostrożność w podejmowaniu realnych kroków. Może to wynikać zarówno z barier finansowych, jak i braku impulsu ze strony instytucji publicznych.
Presja z rynku silniejsza niż z prawa
Aż 81% przedsiębiorstw deklaruje wzrost presji otoczenia rynkowego (klientów, partnerów, inwestorów) na działania proekologiczne. Dla porównania, presję regulacyjną dostrzega jedynie 45% firm. To rynek – a nie prawo – staje się dziś głównym katalizatorem zmian. Widać to również w podejściu do śladu węglowego: 59% firm już go mierzy (głównie duże i średnie podmioty), podczas gdy 41% nadal nie podejmuje takich działań.
Greenwashing: cień na pozytywnym obrazie
Blisko 40% firm zauważa nasilenie zjawiska greenwashingu w swoim otoczeniu. Choć jest ono mniej intensywne niż w poprzednich okresach, to wciąż stanowi realny problem podważający autentyczność wielu deklaracji klimatycznych. Wzrost tego zjawiska może skłaniać regulatorów do bardziej zdecydowanych działań nadzorczych.
Wsparcie instytucji? Wciąż niewystarczające
72% firm nie odczuwa żadnej poprawy w poziomie wsparcia ze strony administracji publicznej. Tylko 22% zauważa jakikolwiek wzrost pomocy, a zaledwie 1% określa go jako znaczący. To jasny sygnał, że instrumenty publiczne – choć istnieją – są niewystarczająco komunikowane, a ich realna dostępność budzi wątpliwości.
Zdecydowana większość firm (67%) oczekuje zmniejszenia wymogów dotyczących sprawozdawczości ESG, ale tylko 22% liczy na znaczącą deregulację. To pokazuje, że przedsiębiorstwa nie są przeciwne regulacjom jako takim, ale zależy im na ich uproszczeniu i proporcjonalności do skali działalności.
Trzeci odczyt Indeksu Dekarbonizacji pokazuje, że choć temat klimatu na dobre zagościł w debacie strategicznej firm, to jego przełożenie na konkretne działania i budżety nadal pozostaje wyzwaniem. Tempo zmian nie nadąża ani za oczekiwaniami rynku, ani za realnymi potrzebami środowiska. Potrzebujemy nie tylko deklaracji, ale też systemowego wsparcia i odważnych inwestycji – zanim presja zamieni się w kryzys reputacyjny lub regulacyjny.
Czytaj dalej: