Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE) to instytucja w polskim systemie zarządzania ochroną środowiska, funkcjonująca w strukturach Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego (IOŚ-PIB).
Głównym celem KOBiZE jest gromadzenie, analiza oraz udostępnianie danych dotyczących emisji gazów cieplarnianych i innych substancji do atmosfery. Instytucja ta odgrywa również istotną rolę w realizacji krajowych i międzynarodowych zobowiązań związanych z ochroną klimatu.
Zadania KOBiZE
KOBiZE działa na podstawie dwóch kluczowych ustaw:
- Ustawy z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji,
- Ustawy z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych.
Nadzór nad działalnością Ośrodka sprawuje Minister Klimatu, a jego finansowanie zapewnia Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Zakres działalności KOBiZE obejmuje szereg istotnych obszarów związanych z ochroną środowiska i klimatu. Do najważniejszych zadań należy:
Administrowanie systemem EU ETS
Jednym z podstawowych obowiązków KOBiZE jest zarządzanie polską częścią unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (European Union Emissions Trading System – EU ETS). W ramach tej funkcji Ośrodek prowadzi Rejestr Unii, w którym zapisuje uprawnienia do emisji przypisane poszczególnym instalacjom i operatorom lotniczym w Polsce.
Zapisz się na newsletter Kompasu ESG
Prowadzenie Krajowej bazy o emisjach
KOBiZE zarządza Krajową bazą danych o emisjach gazów cieplarnianych i innych substancji. Baza ta gromadzi szczegółowe informacje na temat źródeł emisji, ich lokalizacji oraz parametrów technicznych instalacji. Dane wprowadzane do systemu przez przedsiębiorstwa umożliwiają kompleksową analizę rzeczywistych emisji na terenie kraju.
Inwentaryzacje i raporty
Każdego roku KOBiZE przygotowuje krajowe inwentaryzacje emisji, spełniając wymogi:
- Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC),
- Protokołu z Kioto,
- regulacji Unii Europejskiej.
Opracowywane raporty uwzględniają również prognozy emisji, obejmujące horyzont czasowy nawet do 2040 roku. Dane te służą administracji rządowej, samorządowej oraz przedsiębiorstwom wdrażającym działania proekologiczne.
Wsparcie eksperckie dla administracji
KOBiZE dostarcza wsparcia merytorycznego Ministerstwu Klimatu i Środowiska oraz innym resortom w zakresie:
- zarządzania emisjami,
- funkcjonowania EU ETS,
- realizacji zobowiązań międzynarodowych dotyczących ochrony atmosfery.
Instytucja ta współpracuje również z jednostkami samorządowymi, przedsiębiorstwami oraz organizacjami pozarządowymi, udzielając informacji i wyjaśnień dotyczących wymagań sprawozdawczych i regulacyjnych.
Organizacja szkoleń i projektów edukacyjnych
Ważną częścią działalności KOBiZE jest organizowanie szkoleń dla instytucji publicznych i prywatnych na temat:
- funkcjonowania systemu EU ETS,
- obowiązków związanych ze sprawozdawczością do Krajowej bazy,
- projektowania działań redukujących emisje.
Projekty edukacyjne, takie jak LIFE Climate CAKE PL czy LIFE VIIEW 2050, wspierają rozwój wiedzy o wyzwaniach związanych z klimatem.
Obowiązek raportowania do KOBiZE
Kto musi składać raporty?
Obowiązek sporządzania raportu do KOBiZE obejmuje wszystkie podmioty gospodarcze, które podczas swojej działalności wprowadzają do powietrza gazy cieplarniane lub inne substancje. W praktyce dotyczy to:
- użytkowników flot samochodowych i maszyn spalinowych,
- właścicieli instalacji grzewczych (piece, kotły),
- przedsiębiorstw zajmujących się lakierowaniem, spawaniem, klejeniem,
- użytkowników systemów klimatyzacyjnych.
Obowiązek ten obejmuje zarówno duże korporacje, jak i małe i średnie przedsiębiorstwa, niezależnie od skali działalności.
Procedura składania raportu
Przedsiębiorstwa zobowiązane są do:
- Założenia indywidualnego konta w systemie Krajowej bazy.
- Wypełnienia odpowiednich formularzy raportowych.
- Przekazania raportu zarówno do KOBiZE, jak i do marszałka województwa (do 31 marca za poprzedni rok kalendarzowy).
Ważne jest, aby dane były rzetelne, precyzyjne oraz zgodne z wytycznymi udostępnionymi przez KOBiZE.
Terminy i obowiązki związane z raportowaniem
Raporty za dany rok kalendarzowy należy złożyć do końca lutego następnego roku. W przypadku opóźnień istnieje możliwość uzupełnienia zaległości do pięciu lat wstecz. Co istotne, mimo braku bezpośrednich kar finansowych za niezłożenie raportu w terminie, Inspekcja Ochrony Środowiska może nakazać jego dostarczenie w ramach postępowania pokontrolnego.
Koszty związane z raportowaniem
Koszt przygotowania raportu oraz rejestracji w systemie zależy od rodzaju działalności oraz liczby lokalizacji podlegających raportowaniu. Często przedsiębiorstwa decydują się na wsparcie firm doradczych, aby zapewnić prawidłowe wypełnienie obowiązków sprawozdawczych.
Znaczenie raportów KOBiZE dla ochrony środowiska
Raporty przygotowywane przez KOBiZE stanowią element krajowego systemu monitorowania emisji. Dzięki nim możliwe jest:
- ocena skuteczności działań redukujących emisje,
- planowanie polityki klimatycznej,
- opracowywanie strategii transformacji gospodarki w kierunku neutralności klimatycznej.
Zbierane dane wykorzystywane są także w tworzeniu strategii inwestycyjnych i programów wspierających rozwój zielonych technologii.
KOBiZE odgrywa kluczową rolę w systemie ochrony klimatu w Polsce. Jego działalność nie tylko wspiera realizację krajowych i międzynarodowych zobowiązań, lecz także stanowi ważny element nadzoru nad wpływem działalności gospodarczej na środowisko. Regularne i rzetelne raportowanie danych o emisjach przez przedsiębiorców przyczynia się do budowania bardziej świadomej i odpowiedzialnej polityki klimatycznej, a także wspiera rozwój nowoczesnej gospodarki niskoemisyjnej.
Czytaj dalej: