Kilka dni temu w Busan w Korei Południowej zakończyła się 5. runda negocjacji dotyczących globalnego porozumienia o zatrzymaniu zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi. Chociaż celem spotkania było przyjęcie pierwszego prawnie wiążącego traktatu, obejmującego cały cykl życia plastiku, uczestnikom nie udało się osiągnąć konsensusu. Głębokie podziały między krajami zmusiły negocjatorów do odroczenia finalnych ustaleń o kolejny rok.
Punkty sporne: produkcja, chemikalia i finansowanie
Największe kontrowersje dotyczyły redukcji globalnej produkcji plastiku, kontroli toksycznych chemikaliów wykorzystywanych w jego produkcji oraz mechanizmów finansowania traktatu. Blisko 100 państw, w tym kraje afrykańskie i europejskie, opowiada się za ambitnym porozumieniem, które ograniczy produkcję plastiku i uwzględni wycofanie problematycznych substancji chemicznych. Z kolei kraje ważnych producentów plastiku, takie jak Arabia Saudyjska, Indie czy Kuwejt, argumentują, że cel traktatu powinien ograniczać się jedynie do walki z odpadami, bez zmniejszania produkcji.
Odmienne stanowiska utrudniały osiągnięcie porozumienia w kluczowych kwestiach, takich jak definicje czy zasady finansowania. W trakcie obrad pojawiły się również propozycje zmiany zasad podejmowania decyzji, zakładające głosowanie w przypadku braku konsensusu. Rozwiązanie to zostało jednak odrzucone przez kraje takie jak Iran czy Arabia Saudyjska, które podkreślały, że konsensus jest kluczowy dla skuteczności i inkluzywności traktatu.
Zapisz się na newsletter Kompasu ESG
UNEP/GRID-Warszawa – apel o ambitne cele
Przedstawiciele UNEP/GRID-Warszawa podkreślają, że globalny kryzys zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi wymaga pilnych i kompleksowych działań. Maria Andrzejewska, dyrektor generalna organizacji, zaznaczyła, że kryzys ten stanowi jednocześnie zagrożenie i szansę na wdrożenie zintegrowanych rozwiązań, które wzmocnią globalną gospodarkę na drodze do zrównoważonego rozwoju. UNEP apeluje o utrzymanie ambitnych celów traktatu, w tym ograniczenie produkcji plastiku oraz wprowadzenie skutecznych systemów zarządzania odpadami.
Również europejska branża tworzyw sztucznych wspiera inicjatywę, zaznaczając, że odpady plastiku w środowisku są niedopuszczalne. Anna Kozera-Szałkowska, dyrektor zarządzająca Plastics Europe Polska, wskazała na konieczność zharmonizowania kryteriów dotyczących zastosowań plastiku oraz wsparcia dla innowacji i inwestycji, które mogą ograniczyć problem zanieczyszczenia.
Determinacja i ambicje
Delegaci z wielu krajów wyrazili rozczarowanie brakiem porozumienia, ale podkreślali determinację do kontynuacji prac. Delegacja Rwandy, reprezentująca 85 państw, zaapelowała o przyjęcie ambitnego traktatu, który będzie skuteczny i dostosowany do potrzeb przyszłych pokoleń. Z kolei delegacja Panamy, która aktywnie wspierała propozycje ograniczenia produkcji plastiku, zapowiedziała powrót do negocjacji z jeszcze większym zaangażowaniem.
Jednocześnie wiele organizacji pozarządowych i liderów społecznych, obecnych w Busan, krytykowało brak przejrzystości w procesie negocjacyjnym. Bjorn Beeler z International Pollutants Elimination Network podkreślał, że zamknięty charakter rozmów wpłynął negatywnie na ich efektywność, a brak porozumienia wskazuje na konieczność poprawy procesu negocjacyjnego.
Pozostała część artykułu pod materiałem wideo:
Przyszły rok to kolejna szansa na porozumienie
Zgodnie z ustaleniami, dalsze rozmowy nad traktatem odbędą się w 2025 roku podczas dodatkowego spotkania INC-5.2. Eksperci podkreślają, że kluczowe będzie wypracowanie kompromisu, który pogodzi rozbieżne interesy państw. Dalsze prace będą wymagały współpracy rządów, przemysłu oraz organizacji społecznych, aby stworzyć prawnie wiążący dokument, który rzeczywiście rozwiąże problem globalnego zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi.
Chociaż negocjacje w Busan nie zakończyły się sukcesem, przyniosły istotne refleksje i wyzwania, które muszą zostać rozwiązane w najbliższej przyszłości. Globalny kryzys zanieczyszczenia plastikiem wymaga pilnych działań, a międzynarodowa współpraca pozostaje kluczowym elementem w tej walce. Przed nami jeszcze wiele pracy, ale determinacja uczestników i zaangażowanie organizacji takich jak UNEP/GRID-Warszawa dają nadzieję na osiągnięcie przełomu.
Przeczytaj także: