Gospodarka obiegu zamkniętego (GOZ) to innowacyjny model gospodarczy, który koncentruje się na minimalizacji odpadów i maksymalnym wykorzystaniu zasobów. Obejmuje przemyślane projektowanie produktów, ich produkcję, dystrybucję, konsumpcję oraz utylizację. Celem GOZ jest utrzymanie wartości surowców, materiałów i produktów tak długo, jak to możliwe, przy jednoczesnym minimalizowaniu generowania odpadów.
Podstawowe zasady GOZ
Gospodarka obiegu zamkniętego opiera się na kilku zasadach, które mają na celu zmniejszenie wpływu na środowisko i zwiększenie efektywności zasobów. Te zasady można podsumować w ramach koncepcji 6R.
- Refuse (Odrzucaj). Nie kupuj produktów, które przyczyniają się do zwiększania ilości odpadów, np. pakowanych w plastik warzyw i owoców.
- Reduce (Redukuj). Ogranicz ilość używanych rzeczy, kupuj tylko to, co jest naprawdę potrzebne.
- Reuse (Używaj ponownie). Wymieniaj się i przekazuj niepotrzebne rzeczy innym, którzy mogą ich potrzebować.
- Repair (Naprawiaj). Naprawiaj uszkodzone rzeczy, zamiast je wyrzucać.
- Recycle (Segreguj). Segreguj odpady i przyczyniaj się do recyklingu surowców wtórnych.
- Rot (Kompostuj). Kompostuj resztki jedzenia, które nie mogą być wykorzystane w inny sposób.
Znaczenie gospodarki obiegu zamkniętego
Obecny model gospodarki, oparty na zasadzie ang. “take, make, use, dispose”, prowadzi do nadmiernej eksploatacji zasobów naturalnych i generowania ogromnych ilości odpadów. W odpowiedzi na te wyzwania GOZ proponuje przekształcenie tego modelu na bardziej zrównoważony, w którym wartość surowców, materiałów i gotowych produktów jest zachowana tak długo, jak to możliwe.
W Unii Europejskiej produkuje się ponad 2,2 miliarda ton odpadów rocznie. Parlament Europejski pracuje nad przepisami, które mają poprawić gospodarkę odpadami i pomóc w przejściu od gospodarki liniowej do gospodarki obiegowej.
Parlament Europejski
Korzyści wynikające z GOZ
- Ochrona środowiska. GOZ przyczynia się do zmniejszenia wykorzystywania zasobów naturalnych, ograniczenia niszczenia krajobrazu i siedlisk oraz ochrony różnorodności biologicznej.
- Zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych. Przejście na gospodarkę obiegu zamkniętego może znacząco zmniejszyć emisje gazów cieplarnianych, co jest kluczowe w walce ze zmianami klimatycznymi.
- Zmniejszenie zależności od surowców. Recykling surowców zmniejsza ryzyko związane z ich dostawami, takie jak zmienność cen i problemy z dostępnością.
- Tworzenie miejsc pracy i oszczędności. GOZ może pobudzić innowacje, wzrost gospodarczy i stworzyć nowe miejsca pracy, a także przynieść oszczędności dla konsumentów.
Działania na rzecz GOZ w Polsce i UE
W Polsce wdrażanie idei GOZ koordynowane jest przez Ministerstwo Rozwoju, które opracowało “Mapę drogową transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym”. Ponadto Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej realizuje program pilotażowy GOZ w trzech gminach: Łukowica, Tuczno i Wieluń.
Na poziomie Unii Europejskiej, Komisja Europejska wprowadziła plan działania dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym, który obejmuje propozycje dotyczące bardziej zrównoważonego projektowania produktów, zmniejszenia ilości odpadów i wzmocnienia pozycji konsumentów. W ramach tych działań wprowadzono nowe przepisy dotyczące opakowań, mające na celu zmniejszenie ilości odpadów opakowaniowych i wspieranie recyklingu.
W ostatnich latach pojawia się wiele inicjatyw i projektów wspierających gospodarkę obiegu zamkniętego. W marcu 2022 r. Komisja Europejska wydała pierwszy pakiet środków dla przyspieszenia przejścia na GOZ, obejmujący wspieranie zrównoważonych produktów i strategii dotyczących zrównoważonych tekstyliów. W listopadzie 2022 r. zaproponowano nowe unijne przepisy dotyczące opakowań, mające na celu ulepszenie ich konstrukcji, aby wspierać ponowne użycie i recykling.
Czytaj dalej: