Mitygacja zmian klimatu odnosi się do działań mających na celu ograniczenie skali lub tempa globalnego ocieplenia oraz jego skutków. Obejmuje ona procesy zmierzające do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych przez człowieka oraz rozwiązania geoinżynieryjne, takie jak ograniczanie ilości promieniowania słonecznego docierającego do powierzchni Ziemi oraz usuwanie gazów cieplarnianych z atmosfery.
Głównym wyzwaniem jest zaprzestanie korzystania z paliw kopalnych: węgla, ropy oraz gazu i zastąpienie ich czystymi źródłami energii. Ograniczenie lub cofnięcie zmian klimatycznych może również zostać osiągnięte poprzez zalesianie, ochronę lasów, zmianę praktyk rolniczych, wycofanie się z finansowania paliw kopalnych, demokratyczne reformy ładu korporacyjnego i zmiany w przepisach konsumenckich.
Mitygacja zmian klimatycznych w dokumentach międzynarodowych i krajowych
Prawie wszystkie kraje świata są sygnatariuszami Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC), której finalnym celem jest ustabilizowanie atmosferycznego stężenia gazów cieplarnianych na poziomie, który zapobiegnie niebezpiecznym zmianom antropogenicznym klimatu. Porozumienie paryskie z 2015 roku uregulowało prawnie globalne dążenie do ograniczenia przyszłego globalnego ocieplenia do wartości poniżej 2°C w stosunku do poziomu sprzed rewolucji przemysłowej.
Specjalny raport dotyczący globalnego ocieplenia o 1,5°C opublikowany przez Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC) w 2018 roku wskazuje na korzyści płynące z utrzymania zmian klimatycznych na tym poziomie, co wymagałoby ogólnoświatowego ograniczenia emisji gazów cieplarnianych do zera do roku 2050. Pomimo faktu, że globalne koszty ocieplenia klimatu przewyższyłyby koszty poniesione na walkę ze zjawiskiem, obecne trendy emisji nie są spójne z założeniami mającymi ograniczyć ocieplenie klimatu poniżej 1,5 lub 2°C w najbliższych dziesięcioleciach.
Poradnik przygotowania inwestycji z uwzględnieniem zmian klimatu, ich łagodzenia i przystosowania do tych zmian oraz odporności na klęski żywiołowe, opracowany przez Ministerstwo Środowiska, zawiera omówienie głównych aspektów związanych ze zmianami klimatu w kontekście obowiązkowej oceny emisji CO2 i wpływu przedsięwzięć na klimat oraz metod oceny odporności na potencjalne zmiany klimatu. Jest to szczególnie przydatne w przygotowaniu aplikacji o fundusze UE dla inwestycji związanych z mitygacją zmian klimatu, adaptacją i wzrostem bezpieczeństwa wobec klęsk żywiołowych.
Pozostała część artykułu pod materiałem wideo:
Stanowisko UE
Działania mitygacyjne UE mają na celu zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych do atmosfery, co jest kluczowe dla osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku. Obejmuje to ograniczenie emisji z głównych źródeł, takich jak elektrownie, fabryki, samochody i gospodarstwa rolne, oraz zwiększenie zdolności absorpcyjnych np. lasów. UE dąży do uniknięcia znaczącej ingerencji ludzkości w klimat na Ziemi, stabilizując poziomy gazów cieplarnianych, aby ekosystemy mogły naturalnie dostosować się do zmian klimatycznych, zapewniając, że produkcja żywności nie jest zagrożona i umożliwiając zrównoważony rozwój gospodarczy.
Obecnie UE ustaliła bardziej ambitne cele, w tym redukcję netto emisji o 55% poniżej poziomów z 1990 roku do 2030 roku oraz osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku. Osiągnięcie tych celów będzie wymagało jeszcze większych cięć emisji poprzez przejście z paliw kopalnych na czystą, odnawialną energię. Oznacza to również zatrzymanie wylesiania, zrównoważone użytkowanie ziemi, aż do osiągnięcia punktu, w którym emisja gazów cieplarnianych do atmosfery będzie zrównoważona z ich pochłanianiem i magazynowaniem w naszych lasach, oceanach i glebie.
UE emituje 6% globalnych emisji i nie może działać samodzielnie. Istotna jest globalna współpraca we wszystkich działaniach mitygacyjnych. Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu (UNFCCC) i Porozumienie Paryskie zapewniają współpracę międzynarodową w walce ze zmianami klimatycznymi i zapewnieniu zrównoważonej przyszłości. Państwa członkowskie UE wdrożyły 3000 polityk i środków mających na celu zapobieganie najgorszym skutkom zmian klimatycznych. Krajowe strategie łagodzenia zmian klimatu, polityki i inne towarzyszące środki są również w trakcie opracowywania. Obejmują one cele dotyczące emisji gazów cieplarnianych w kluczowych sektorach gospodarki, promowanie wykorzystania energii odnawialnej i paliw niskoemisyjnych, poprawę efektywności energetycznej w budynkach i wiele innych.
Mitygacja i adaptacja
Adaptacja – dostosowywanie się do życia w zmieniającym się klimacie – obejmuje przystosowanie się do aktualnego lub przewidywanego w przyszłości klimatu. Celem jest zmniejszenie ryzyka wynikającego ze szkodliwych efektów zmian klimatycznych (takich jak podnoszenie się poziomu morza, intensywniejsze ekstremalne zjawiska pogodowe czy niepewność co do bezpieczeństwa żywnościowego). Obejmuje to również wykorzystanie potencjalnych korzystnych możliwości związanych ze zmianą klimatu (na przykład dłuższe sezony wegetacyjne czy zwiększone plony w niektórych regionach).
Przez wieki ludzie dostosowywali się i radzili sobie ze zmianami klimatu i ekstremami z różnym stopniem sukcesu. Zmiana klimatu (szczególnie susza) była przynajmniej częściowo odpowiedzialna za wzloty i upadki cywilizacji. Klimat Ziemi był stosunkowo stabilny przez ostatnie 10 000 lat, a ta równowaga umożliwiła rozwój współczesnych społeczeństw i rolnictwa. W miarę postępujących zmian będziemy musieli się jednak dostosować. Im szybciej klimat się zmienia, tym trudniejsza będzie adaptacja.
Chociaż zmiana klimatu jest problemem globalnym, odczuwalna jest w skali mikro. Dlatego rządy są na pierwszej linii frontu adaptacji. Miasta i lokalne społeczności na całym świecie koncentrują się na rozwiązywaniu własnych problemów klimatycznych. Właściwe instytucje pracują nad budową obrony przeciwpowodziowej, przeciwpożarowej i nad planowaniem działań podczas fali upałów. Uczymy się również lepiej magazynować i zarządzać wodą.
Zgodnie z raportem z 2014 roku o Wpływach Zmian Klimatu, Adaptacji i Podatności od Międzyrządowego Panelu ds. Zmian Klimatu ONZ, rządy na różnych szczeblach coraz lepiej radzą sobie z adaptacją. Zmiana klimatu jest włączana do planów rozwoju: jak zarządzać ekstremalnymi katastrofami, które obserwujemy, jak chronić linie brzegowe i radzić sobie z podnoszeniem się poziomu morza, jak najlepiej zarządzać ziemią i lasami, jak radzić sobie i planować na wypadek suszy, jak rozwijać nowe odmiany upraw, oraz jak chronić infrastrukturę energetyczną i publiczną.
Czytaj dalej: