Cable pooling to rozwiązanie techniczne i prawne umożliwiające współdzielenie jednego przyłącza energetycznego przez co najmniej dwie instalacje odnawialnych źródeł energii. Najczęściej łączy się w ten sposób farmy fotowoltaiczne i elektrownie wiatrowe, ponieważ ich profile produkcji są ujemnie skorelowane. Fotowoltaika działa w szczycie w godzinach południowych, natomiast wiatr najczęściej daje najwięcej energii nocą i wieczorem. Dzięki temu wspólne przyłącze wykorzystuje się znacznie efektywniej niż przy pojedynczym źródle.
W praktyce oznacza to odejście od starej zasady, że moc przyłączeniowa musi odpowiadać łącznej mocy nominalnej instalacji. Skoro OZE rzadko pracują z pełną wydajnością, część potencjału sieci była wcześniej niewykorzystywana. Cable pooling eliminuje tę nieefektywność.
Dlaczego cable pooling zyskuje na znaczeniu?
Polska energetyka stoi dziś przed poważnym problemem – sieć przesyłowa i dystrybucyjna nie nadąża za dynamicznym rozwojem OZE. Liczba odmów wydania warunków przyłączeniowych rośnie lawinowo. O ile w 2019 r. było ich niespełna 500, to już w 2022 r. ponad 7 tysięcy, dotyczących mocy sięgającej 51 GW.
Modernizacja sieci wymaga ogromnych nakładów finansowych i czasu, dlatego inwestorzy i ustawodawcy szukają rozwiązań, które pozwolą szybciej wykorzystać istniejącą infrastrukturę. Cable pooling wpisuje się w ten trend – umożliwia zwiększenie udziału zielonej energii w miksie, bez konieczności natychmiastowej rozbudowy linii przesyłowych.
Zapisz się na newsletter Kompasu ESG
Korzyści dla inwestorów i operatorów sieci
Z punktu widzenia inwestora cable pooling to oszczędność kosztów i szybsze rozpoczęcie działalności. Inwestycja w nowe przyłącze to często bariera, która uniemożliwia budowę farmy fotowoltaicznej czy wiatrowej. Dzięki współdzieleniu infrastruktury próg wejścia się obniża.
Operatorzy sieci zyskują natomiast bardziej stabilny i przewidywalny profil dostaw energii. Współpraca źródeł o różnych charakterystykach ogranicza ryzyko nagłych wahań podaży, co poprawia bilansowanie całego systemu elektroenergetycznego.
Regulacje prawne w Polsce
Kluczowe znaczenie miała nowelizacja ustawy o odnawialnych źródłach energii, która weszła w życie jesienią 2023 r. Wprowadziła ona jasne zasady dla cable poolingu. Najważniejsze z nich to:
- współdzielenie przyłącza możliwe jest dla instalacji powyżej 1 kV,
- każdy wytwórca musi posiadać własny układ pomiarowy do rozliczeń,
- wymagane są zabezpieczenia techniczne chroniące przed przekroczeniem dopuszczalnej mocy przyłączeniowej,
- w przypadku różnych właścicieli instalacji konieczne jest zawarcie Cable Pooling Agreement (CPA), określającego m.in. przedstawiciela do kontaktu z operatorem sieci,
- tylko jedna instalacja w ramach cable poolingu może korzystać z systemu wsparcia typu aukcje OZE lub zielone certyfikaty.
Takie uregulowania porządkują rynek i umożliwiają inwestorom planowanie projektów hybrydowych w oparciu o wspólne przyłącza.
Potencjał rozwoju w Polsce
Według szacunków Związku Pracodawców Polskich, cable pooling może umożliwić w Polsce budowę 5–7 GW nowych mocy w OZE. To równowartość kilku dużych elektrowni konwencjonalnych, ale bez konieczności ponoszenia ogromnych nakładów na natychmiastową rozbudowę sieci.
Warto jednak pamiętać, że to rozwiązanie nie rozwiąże wszystkich problemów. Cable pooling częściowo odblokuje rozwój nowych inwestycji, lecz w długiej perspektywie konieczne będą modernizacja sieci i wprowadzenie bardziej zaawansowanych mechanizmów zarządzania systemem elektroenergetycznym.
Ryzyka i wyzwania
Z punktu widzenia inwestorów największym wyzwaniem jest unikanie przewymiarowania instalacji. Jeśli łączna moc źródeł znacznie przekracza dopuszczalną moc przyłączeniową, dochodzi do częstych wyłączeń, a to obniża rentowność przedsięwzięcia.
Innym ryzykiem jest konieczność sprawnej koordynacji między różnymi podmiotami korzystającymi z jednego przyłącza. Umowy CPA muszą szczegółowo regulować kwestie odpowiedzialności, podziału kosztów i rozliczeń, aby uniknąć sporów.
Cable pooling w szerszym kontekście transformacji energetycznej
Europa, zwłaszcza Holandia, Dania czy Hiszpania, już korzysta z cable poolingu jako narzędzia wspierającego transformację. Polska, dzięki nowelizacji ustawy, dopiero rozpoczyna wdrażanie tego modelu, ale potencjał jest ogromny.
Współdzielenie przyłączy to krok w stronę bardziej elastycznego, hybrydowego podejścia do OZE. Umożliwia łączenie farm wiatrowych, fotowoltaicznych, a w przyszłości także magazynów energii czy biogazowni. To oznacza stabilniejsze dostawy i lepsze wykorzystanie każdego megawata mocy.
Cable pooling to odpowiedź na kryzys przyłączeniowy w polskiej energetyce. Umożliwia lepsze wykorzystanie istniejących zasobów sieciowych, obniża koszty inwestorów i poprawia stabilność systemu. Dzięki niemu możliwy będzie szybszy rozwój zielonych projektów, choć długofalowo nie zastąpi on koniecznej modernizacji sieci.
Transformacja energetyczna wymaga wielu równoległych działań – inwestycji, innowacyjnych technologii i odpowiednich regulacji. Cable pooling to jedno z narzędzi, które może sprawić, że Polska nie zatrzyma się na drodze do neutralności klimatycznej.
Czytaj dalej: