„Pakiet Omnibus I to dopiero zapowiedź zmian, a do czasu ich formalnego wdrożenia w krajowej legislacji obowiązują dotychczasowe przepisy. Oznacza to, że firmy nadal muszą respektować obecne wymagania prawne, dopóki nie nastąpi oficjalne ich zastąpienie nowymi regulacjami” – przypomina Krzysztof Traczyk, dyrektor gabinetu Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorstw, ekspert ESG.
Komisja Europejska przedstawiła pierwszy pakiet uproszczeń w obszarze zrównoważonego rozwoju, tzw. Omnibus I. Jak ocenia Pan te zmiany? MŚP na nich skorzystają?
Krzysztof Traczyk: Pakiet Omnibus I, zaprezentowany przez Komisję Europejską 26 lutego 2025 r., to zwiastun zmian w regulacjach dotyczących raportowania ESG. Jest on odpowiedzią na postulaty biznesu dotyczące uproszczenia regulacji związanych z raportowaniem ESG. Najważniejsze zmiany obejmują m.in. zmniejszenie liczby wymaganych wskaźników raportowych, ograniczenie obowiązków dla mniejszych podmiotów oraz wydłużenie terminów wdrożenia dyrektywy CSRD dla niektórych firm.
Należy jednak podkreślić, że jest to dopiero zapowiedź zmian, a do czasu ich formalnego wdrożenia w krajowej legislacji obowiązują dotychczasowe przepisy. Oznacza to, że firmy nadal muszą respektować obecne wymagania prawne, dopóki nie nastąpi oficjalne ich zastąpienie nowymi regulacjami.
Obecnie obowiązujące przepisy to przede wszystkim dyrektywa CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive), która zastąpiła wcześniejszą dyrektywę NFRD (Non-Financial Reporting Directive). CSRD znacząco rozszerza zakres podmiotów objętych obowiązkiem raportowania zrównoważonego rozwoju i nakłada na firmy konieczność stosowania Europejskich Standardów Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju (ESRS).
Jak długo trzeba będzie czekać na wdrożenie przepisów?
W praktyce wdrożenie tych zmian będzie wymagało dostosowania przepisów krajowych, co może potrwać kilka miesięcy, a nawet dłużej, w zależności od procesu legislacyjnego w poszczególnych państwach członkowskich. Do tego czasu obowiązują pełne wymogi CSRD, w tym konieczność raportowania szczegółowych wskaźników dotyczących wpływu działalności firm na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny.
Z perspektywy MŚP jest to pozytywna zmiana, gdyż daje im więcej czasu na dostosowanie się do nowych wymogów. Szczególnie istotne jest ograniczenie obciążeń administracyjnych, które dla mniejszych podmiotów stanowiły istotne wyzwanie. Jednak należy podkreślić, że uproszczenia nie oznaczają rezygnacji z obowiązków ESG, lecz raczej bardziej proporcjonalne podejście do ich wdrażania.
Zapisz się na newsletter Kompasu ESG
Firmy zyskały więcej czasu. Czy to oznacza, że mogą na razie przystopować przygotowanie do nowego wymogu?
ESG to nie tylko kwestia regulacji, ale także czynnik budujący konkurencyjność firmy na rynku. Jeżeli firma już zbudowała swój raport ESG, będzie go mogła wykorzystać w budowaniu przewagi konkurencyjnej. Natomiast, jeżeli przepisy ulegną zmianie w zakresie wyłączenia z raportowania sektora MŚP w łańcuchu dostaw to, o ile brak tego raportowania będzie korzystny z punktu widzenia finansowego i logistyki zbierania i raportowania danych ESG, to rynek sam zdecyduje, czy raportowanie ma nadal sens.
Warto pamiętać, że do czasu formalnego wdrożenia zmian w krajowym prawodawstwie obowiązujące przepisy pozostają w mocy. Oznacza to, że firmy nadal muszą dostosowywać się do aktualnych wymogów raportowania, a dopiero po ich oficjalnym uchyleniu lub zmianie będzie możliwe stosowanie nowych zasad. W praktyce oznacza to konieczność dalszego monitorowania regulacji i zachowania zgodności z obecnym stanem prawnym, aby uniknąć ryzyka sankcji czy ograniczenia dostępu do rynków i finansowania.
Dlaczego jeszcze ważne jest nieodwlekanie tego tematu w czasie?
Odwlekanie dostosowania się do wymogów ESG może skutkować poważnymi konsekwencjami biznesowymi. Po pierwsze, firmy mogą napotkać trudności w dostępie do finansowania, ponieważ banki i instytucje finansowe coraz częściej uzależniają warunki kredytowe od poziomu zgodności z ESG. Po drugie, relacje z kontrahentami i klientami mogą ulec osłabieniu – wiele dużych firm wymaga zgodności z ESG od swoich dostawców, nawet jeśli formalnie nie są oni objęci obowiązkiem raportowania. Brak działań w tym obszarze może więc oznaczać utratę kluczowych kontraktów i ograniczenie możliwości rozwoju.
Ponadto ESG to nie tylko regulacje, ale także element strategicznego zarządzania firmą. Wdrażanie standardów ESG pozwala na identyfikację ryzyk środowiskowych, społecznych i związanych z ładem korporacyjnym, co w dłuższej perspektywie może przekładać się na większą stabilność operacyjną i reputacyjną firmy. Organizacje, które proaktywnie podejdą do ESG, mogą budować zaufanie interesariuszy, zwiększać atrakcyjność inwestycyjną oraz unikać problemów wynikających z nagłych zmian regulacyjnych.
Co więcej, przyszłe przepisy mogą wprowadzać nowe wymagania, a firmy, które wcześniej rozpoczęły dostosowywanie się do ESG, będą miały znaczną przewagę konkurencyjną nad tymi, które czekają do ostatniej chwili. Skumulowanie obowiązków w krótkim czasie może generować wysokie koszty i dodatkowe obciążenie administracyjne, dlatego kluczowe jest stopniowe przygotowywanie się do raportowania i wdrażania dobrych praktyk ESG już teraz.
Jednym z trendów jest rosnące znaczenie łańcuchów dostaw w kontekście ESG. Coraz częściej więksi kontrahenci wymagają od swoich dostawców spełnienia określonych standardów ESG, co oznacza, że nawet firmy, które same nie podlegają obowiązkowi raportowania, będą musiały dostosować się do pewnych wymogów. Jest to wyzwanie, ale i szansa dla MŚP – firmy, które wcześniej zaczną wdrażać dobre praktyki ESG, mogą stać się bardziej atrakcyjnymi partnerami biznesowymi i zdobyć przewagę na rynku.
„Kompas Voices” to cykl wywiadów z czołowymi ekspertami w dziedzinie ESG (Environmental, Social, Governance), w którym skupiamy się na najważniejszych wyzwaniach i trendach związanych ze zrównoważonym rozwojem w biznesie. Rozmówcy dzielą się swoimi unikalnymi, eksperckimi perspektywami na temat roli ESG w budowaniu odpowiedzialnych i innowacyjnych strategii biznesowych.
Jakie obecnie panują nastroje wśród firm, jeśli chodzi o ESG? Traktują to jako szansę, czy raczej przykry obowiązek?
Nastroje wśród firm są mieszane. Większe podmioty, zwłaszcza te już raportujące zgodnie z NFRD, traktują ESG jako element budowania wartości i przewagi konkurencyjnej. Dla nich transparentność i raportowanie to sposób na przyciągnięcie inwestorów oraz zdobycie dostępu do preferencyjnych warunków finansowania.
Natomiast dla wielu mniejszych firm ESG wciąż stanowi wyzwanie i jest postrzegane jako narzucony obowiązek regulacyjny. Wynika to często z braku zasobów i kompetencji do skutecznego wdrożenia tych wymogów. Dlatego tak ważne jest wsparcie ze strony instytucji publicznych i organizacji branżowych w zakresie edukacji i narzędzi ułatwiających raportowanie.
Co jest największym wyzwaniem dla małych i średnich firm w zakresie ESG?
Największym wyzwaniem dla MŚP jest brak zasobów finansowych i ludzkich. Wdrażanie ESG wymaga czasu, wiedzy oraz odpowiednich narzędzi do zbierania i analizowania danych. Ponadto wiele firm ma trudności z interpretacją przepisów i doborem odpowiednich wskaźników raportowych. Nie bez znaczenia jest też konieczność zmiany sposobu myślenia, gdyż ESG to nie tylko wymogi regulacyjne, ale także element strategii biznesowej.
W jaki sposób Rzecznik MŚP może pomóc firmom w zakresie przygotowania do raportowania, jakie działania w tym zakresie prowadzi?
Rzecznik MŚP podejmuje szereg działań wspierających firmy w obszarze ESG. Krótko po rozpoczęciu kadencji minister Agnieszka Majewska powołała zespół roboczy ds. ESG, który pracuje przy Rzeczniku. Systematycznie prowadzone są przedsięwzięcia informacyjne i edukacyjne – organizujemy szkolenia, webinary oraz publikujemy poradniki dotyczące obowiązków ESG. Jednocześnie wspieramy dialog pomiędzy administracją publiczną a sektorem MŚP, wskazując na problemy i postulując rozsądne podejście do regulacji. Ponadto działamy na rzecz uproszczenia wymogów raportowych, tak aby były one adekwatne do możliwości mniejszych firm.
„Kompas Voices” to cykl wywiadów z czołowymi ekspertami w dziedzinie ESG (Environmental, Social, Governance), w którym skupiamy się na najważniejszych wyzwaniach i trendach związanych ze zrównoważonym rozwojem w biznesie. Rozmówcy dzielą się swoimi unikalnymi, eksperckimi perspektywami na temat roli ESG w budowaniu odpowiedzialnych i innowacyjnych strategii biznesowych.
Czytaj dalej:
