Olej palmowy a kwestie środowiskowe
Olej palmowy to jeden z najbardziej powszechnie używanych olejów roślinnych na świecie. Jest on wykorzystywany w wielu produktach, od żywności po kosmetyki i paliwa. Niestety produkcja oleju palmowego jest również postrzegana jako jedna z głównych przyczyn niszczenia cennych ekosystemów, w szczególności tropikalnych lasów deszczowych w Azji Południowo-Wschodniej. Wojna w Ukrainie spowodowała, że świat zainteresował się odpowiedzialnym korzystaniem z tego surowca.
Jednak kwestia “sustainable” oleju palmowego jest znacznie bardziej złożona. Organizacje takie jak WWF wskazują, że olej palmowy wyprodukowany w sposób odpowiedzialny i zrównoważony może stanowić część rozwiązania, a nie problemu.
Wydajność produkcji oleju palmowego
Przede wszystkim należy podkreślić, że olejowiec gwinejski (tzw. palma oleista) jest rośliną niezwykle wydajną pod względem plonów. Z tej samej powierzchni ziemi uprawa palmy dostarcza kilkukrotnie więcej oleju niż inne popularne rośliny oleiste, takie jak soja, rzepak czy słonecznik. Oznacza to, że substytucja oleju palmowego przez inne oleje może paradoksalnie wywołać jeszcze większe szkody dla środowiska, ponieważ wymagałoby to znacznie większych areałów upraw i nakładów.
Certyfikacja zrównoważonego oleju palmowego
Zamiast całkowitego wycofania się z oleju palmowego, eksperci zalecają skupienie się na promowaniu zrównoważonych praktyk jego produkcji. Kluczową rolę odgrywa tu tzw. Okrągły Stół ds. Zrównoważonego Oleju Palmowego (RSPO), który wypracował standardy certyfikacji zapewniające, że olej palmowy jest pozyskiwany w sposób, który nie powoduje wylesiania, nie niszczy siedlisk zagrożonych gatunków oraz respektuje prawa lokalnych społeczności.
Pozostała część artykułu pod materiałem wideo:
Wojna w Ukrainie a powrót do bojkotowanego surowca
Wojna w Ukrainie znacząco wpłynęła na rynek i popyt na olej palmowy. Ograniczenie dostaw oleju słonecznikowego, z którego przed konfliktem zaspokajano 65-70% globalnego popytu, doprowadziło do gwałtownego wzrostu zapotrzebowania na olej palmowy, będący substytutem innych tłuszczów roślinnych i stosunkowo łatwy do wyprodukowania w dużych ilościach.
Tradycyjni dostawcy oleju palmowego, tacy jak Malezja – drugi największy producent na świecie, dążą do wykorzystania tej sytuacji rynkowej i szybkiego zwiększenia swojego udziału, szczególnie na rynku europejskim. Z kolei Indonezja, światowy lider w produkcji oleju palmowego, zdecydowała się ograniczyć jego eksport, aby zabezpieczyć własne rynki wewnętrzne przed gwałtownym wzrostem cen. Choć niektóre duże firmy deklarują, że będą kupować olej palmowy wyłącznie od certyfikowanych i zrównoważonych producentów, wciąż istnieje problem z zapewnieniem pełnej certyfikacji całego oleju na rynku. Sytuacja ta stwarza ryzyko powrotu do praktyk niezrównoważonej produkcji oleju palmowego, pomimo wcześniejszych starań o ograniczenie jego wykorzystania.
Rola firm i konsumentów
Firmy, które chcą działać w sposób odpowiedzialny, mogą przyłączyć się do RSPO i zobowiązać się do zakupu certyfikowanego zrównoważonego oleju palmowego. Ważne jest również, aby śledzić łańcuch dostaw aż do poziomu plantacji, aby mieć pewność, że olej pochodzi z upraw zgodnych ze standardami. Dodatkowo firmy mogą wspierać programy podnoszące wydajność małych gospodarstw rolnych, co pozwoli zwiększyć produkcję bez konieczności rozszerzania areału upraw.
Z kolei konsumenci mogą wywierać presję na firmy, aby te wdrażały zrównoważone praktyki. Można to robić poprzez wysyłanie wiadomości do producentów, udostępnianie informacji na temat zrównoważonego oleju palmowego w mediach społecznościowych czy korzystanie z narzędzi takich jak Scorecard WWF, które ocenia zaangażowanie marek w tę kwestię.
Zarządzanie olejem palmowym w BASF
Olej palmowy i jego pochodne są jednymi z najważniejszych surowców odnawialnych wykorzystywanych głównie w produkcji składników dla przemysłu kosmetycznego, spożywczego i w ogólności chemii związanej z utrzymaniem czystości. Celem branży jest zapewnienie, że surowce palmowe pochodzą z certyfikowanych i zrównoważonych źródeł.
Jak przykładowy koncern wspierający odpowiedzialne korzystanie z surowca, BASF korzysta z platformy internetowej palmoil.io do monitorowania działań związanych z wylesianiem i innymi potencjalnymi naruszeniami wśród swoich dostawców. Serwisowi zaufały globalne marki chemiczne i spożywcze. W 2023 roku BASF zakupił 159 798 ton oleju palmowego i oleju z ziaren palmowych, spełniając swoje dobrowolne zobowiązanie do pozyskiwania wyłącznie oleju certyfikowanego przez RSPO. Firma angażuje się również w lokalne inicjatywy, mające na celu poszerzenie bazy dostawców certyfikowanych produktów palmowych oraz wzmocnienie struktury drobnych gospodarstw rolnych i zrównoważonych metod produkcji.
Porzucenie oleju palmowego na rzecz innych olejów roślinnych nie jest rozwiązaniem. Zamiast tego należy dążyć do transformacji całej branży olejarskiej w kierunku większej “zrównoważoności”. Tylko w ten sposób możemy realnie wpłynąć na ochronę cennych ekosystemów, przy jednoczesnym zaspokojeniu rosnącego globalnego popytu na oleje roślinne. Kluczowe jest, aby firmy, rządy, organizacje pozarządowe i konsumenci wspólnie pracowali nad stworzeniem trwałego, odpowiedzialnego łańcucha dostaw oleju palmowego.
Czytaj dalej: