Polska od lat wyróżnia się dynamicznym wzrostem gospodarczym, a według najnowszego raportu OECD jej wyniki są jednymi z najlepszych w Europie Środkowej. W ostatnich dwóch dekadach wartość PKB kraju podwoiła się, a poziom życia znacznie się poprawił.
Wzrost ten wspierany był przez sprzyjające otoczenie biznesowe oraz dobrze wykształcone społeczeństwo, które przyciąga inwestycje zagraniczne i innowacyjne przedsiębiorstwa. Jednak zdaniem ekspertów OECD, aby utrzymać ten trend, Polska musi skuteczniej stawić czoła wyzwaniom związanym z transformacją ekologiczną.
Jak OECD ocenia polską zieloną transformację
OECD wskazuje, że mimo postępów w redukcji emisji gazów cieplarnianych, Polska pozostaje jednym z najbardziej emisyjnych krajów w przeliczeniu na PKB. Od 1990 roku emisje spadły o 15%, jednak obecne tempo zmian jest niewystarczające, aby osiągnąć cele klimatyczne Unii Europejskiej. Głównym problemem pozostaje struktura energetyczna kraju. W 2023 roku 60% energii elektrycznej pochodziło z węgla, a mimo planów stopniowego wycofywania węgla kamiennego do 2049 roku, wciąż brakuje strategii dotyczącej wyjścia z węgla brunatnego, który jest bardziej emisyjny.
Zapisz się na newsletter Kompasu ESG
Rozwój odnawialnych źródeł energii
Organizacja zauważa pozytywne zmiany w sektorze odnawialnych źródeł energii. Udział OZE w produkcji energii wzrósł do historycznego poziomu 30%, ale jego dalszy rozwój napotyka na bariery administracyjne i infrastrukturalne. Szczególnie problematyczne okazują się długie procedury wydawania pozwoleń na farmy wiatrowe oraz ograniczona przepustowość sieci przesyłowych. W planach rządu znajduje się rozwój energetyki jądrowej, jednak potencjalne opóźnienia w realizacji tych projektów mogą zahamować dekarbonizację sektora energetycznego.
Emisje w transporcie i budownictwie
Kolejnym wyzwaniem pozostaje rosnąca emisja z transportu. OECD wskazuje, że obecna struktura opodatkowania pojazdów w Polsce nie jest zgodna z najlepszymi praktykami międzynarodowymi. Organizacja zaleca reformę systemu podatkowego, opierając się na zasadzie „zanieczyszczający płaci”, a także stopniowe podnoszenie akcyzy na paliwa. W budownictwie z kolei konieczne są inwestycje w renowację budynków i dekarbonizację systemów grzewczych, szczególnie w przypadku gospodarstw o niższych dochodach.
Konieczność aktualizacji strategii adaptacji do zmian klimatu
OECD wskazuje, że polska strategia adaptacji do zmian klimatu, opracowana w 2013 roku, wymaga pilnej aktualizacji. Potrzebne są konkretne wskaźniki efektywności oraz harmonogramy działań. Obecnie jedynie 7% strat spowodowanych klęskami klimatycznymi jest ubezpieczonych, co sugeruje konieczność wdrożenia obowiązkowych polis klimatycznych. Choć większe miasta wprowadzają strategie adaptacyjne, mniejsze ośrodki pozostają w tyle.
Wpływ zmian na rynek pracy
Transformacja energetyczna będzie miała znaczenie dla rynku pracy. Obecnie 12% pracowników w Polsce zatrudnionych jest w sektorach wysokoemisyjnych, co stanowi najwyższy wskaźnik w OECD. OECD podkreśla, że bez skutecznych programów przekwalifikowania pracownicy ci mogą trafić do innych, równie emisyjnych branż, co nie rozwiązuje problemu. Dlatego tak istotne jest rozwijanie polityki rynku pracy, która wspierać będzie pracowników w przechodzeniu do sektorów zgodnych z zasadami zrównoważonego rozwoju.
Pozostała część artykułu pod materiałem wideo:
Finansowanie zielonej transformacji
OECD rekomenduje stopniowe podnoszenie krajowych opłat emisyjnych do poziomu EU ETS oraz ustanowienie jasnej ścieżki polityki cen węgla. Wskazano na możliwość utworzenia „dywidendy klimatycznej” lub obniżenia podatków od pracy, co mogłoby zminimalizować negatywne skutki transformacji dla mniej zamożnych gospodarstw domowych. Kluczowe pozostaje również zwiększenie nakładów na modernizację infrastruktury energetycznej oraz wsparcie inwestycji prywatnych w sektor OZE.
Wnioski i rekomendacje OECD
Wydaje się, że OECD dostrzega postępy Polski w zielonej transformacji, ale podkreśla, że obecne działania nie są wystarczające do osiągnięcia celów klimatycznych UE. Najważniejsze obszary wymagające poprawy to szybsza redukcja zależności od węgla, reforma podatkowa w transporcie, poprawa efektywności sieci przesyłowych oraz skuteczniejsza polityka przekwalifikowania pracowników. Transformacja wymaga lepszej koordynacji działań na poziomie krajowym i lokalnym oraz większego zaangażowania sektora prywatnego.
Czytaj dalej: