Ocieplenie klimatu, a precyzyjniej globalne ocieplenie to proces wzrostu średniej temperatury na Ziemi, głównie spowodowany działalnością ludzką. Kluczowymi czynnikami są emisje gazów cieplarnianych, takich jak dwutlenek węgla, metan i podtlenek azotu, pochodzące z palenia paliw kopalnych, wylesiania oraz hodowli zwierząt. Te gazy zwiększają efekt cieplarniany, który powoduje większe zatrzymywanie ciepła w atmosferze i przyczynia się do wzrostu globalnej temperatury. Aby zapobiec dalszemu ociepleniu i jego negatywnym skutkom, konieczne jest zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych i dążenie do osiągnięcia zerowej wartości netto emisji CO2.
Przyczyny ocieplenia klimatu
Dominującą przyczyną globalnego ocieplenia od połowy XIX wieku są czynniki związane z ludzką działalnością, przede wszystkim antropogeniczna emisja gazów cieplarnianych. Szacuje się, że spowodowały one wzrost średniej temperatury globalnej o 0,8–1,3°C od okresu 1850–1900 do okresu 2010–2019.
Zgodnie z podpisanym przez wszystkie kraje Porozumieniem paryskim, celem jaki stawiamy sobie jako ludzkość, jest zatrzymanie ocieplenia na poziomie 1,5 lub 2℃. Tymczasem średnia temperatura w ostatniej dekadzie przekroczyła tę z czasów przedprzemysłowych już o ok. 1,1℃ a osiągnięcia 1,5℃ należy spodziewać się w ciągu najbliższych 20 lat.
Jak zatrzymać globalne ocieplenie? Trzecia część raportu IPCC, naukaoklimacie.pl
Działalność cywilizacyjna człowieka wpływa na klimat głównie poprzez zmianę składu atmosfery. Emisja gazów cieplarnianych, takich jak dwutlenek węgla, metan i podtlenek azotu, powoduje wzrost ich zawartości w atmosferze i wzmocnienie naturalnego efektu cieplarnianego. To prowadzi do ocieplenia Ziemi oraz innych zmian klimatu, takich jak zmiany w opadach, zachmurzeniu, cyrkulacji atmosferycznej i oceanicznej, topnieniu lodowców i lądolodów, czy redukcji morskiej pokrywy lodowej.
Czynniki wpływające na przebieg globalnego ocieplenia
Wpływ działalności człowieka
Ludzie wpływają na klimat i temperaturę Ziemi głównie poprzez spalanie paliw kopalnych, wycinanie lasów i hodowlę zwierząt gospodarskich. Te działania znacznie zwiększają ilość gazów cieplarnianych w atmosferze, co prowadzi do wzrostu efektu cieplarnianego i globalnego ocieplenia.
Globalne ocieplenie
Lata 2011–2020 były najcieplejszą dekadą w historii, a średnia temperatura na świecie w 2019 roku wyniosła 1,1°C powyżej poziomu sprzed epoki przemysłowej. Globalne ocieplenie wywołane przez człowieka rośnie obecnie w tempie 0,2°C na dziesięć lat.
Gazy cieplarniane
Główną siłą napędową zmiany klimatu jest efekt cieplarniany, spowodowany przez gazy takie jak dwutlenek węgla (CO2), metan, podtlenek azotu oraz fluorowane gazy cieplarniane. Dwutlenek węgla pochodzący z działalności człowieka przyczynia się do globalnego ocieplenia w największym stopniu.
Przyczyny wzrostu emisji gazów
- Spalanie węgla, ropy i gazu powoduje emisję dwutlenku węgla i podtlenku azotu.
- Wylesianie: Drzewa pochłaniają CO2, a ich wycinanie zwiększa ilość tego gazu w atmosferze.
- Intensywna hodowla zwierząt gospodarskich, szczególnie krowy i owce, które produkują metan.
- Nawozy azotowe powodują emisje tlenków azotu.
- Fluorowane gazy cieplarniane są emitowane z urządzeń i produktów, które wykorzystują te gazy.
Jaki mamy wpływ na ograniczanie ocieplania klimatu?
Jako jednostki mamy niewielki wpływ na globalne ocieplenie. Jednak jako grupy wpływu, ludzie mogą wywierać nacisk na potężne podmioty, które są odpowiedzialne za degradację środowiska. Mitygacja to dążenie do ograniczenia globalnego ocieplenia. Poniżej wymieniamy niektóre z kroków, jakie muszą być wdrażane, aby spowolnić szkodliwe zmiany. Wnioski wyciągnięto z Szóstego Raportu IPCC, który koncentruje się na mitygacji, czyli ograniczeniu globalnego ocieplenia. Oto jego główne punkty.
- Zastąpienie paliw kopalnych. Kluczowe jest przejście na inne metody produkcji energii, takie jak energetyka słoneczna, wiatrowa czy atomowa. Zmniejszenie zależności od ropy, węgla i gazu jest niezbędne.
- Zwiększanie efektywności energetycznej. Poprawa efektywności energetycznej maszyn i budynków może znacząco przyczynić się do redukcji emisji dwutlenku węgla.
- Nowe technologie produkcji. Wdrażanie innowacyjnych technologii w przemyśle, które pozwalają na zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych.
- Zrównoważone rolnictwo i leśnictwo. Praktyki rolnicze i leśne, które pomagają w redukcji emisji CO2 oraz w absorpcji i składowaniu dwutlenku węgla, są ważnym elementem walki ze zmianą klimatu. Rolnictwo, leśnictwo i inne źródła związane wykorzystaniem terenu odpowiadają za 22% globalnych emisji gazów cieplarnianych.
- Redukcja emisji metanu i podtlenku azotu. Ograniczenie emisji tych gazów, które również przyczyniają się do globalnego ocieplenia.
- Zmiany w energetyce i przemyśle. Konieczna jest kompletna przebudowa systemu energetycznego, w tym zastąpienie paliw kopalnych przez odnawialne źródła energii i wdrożenie technologii wychwytu CO2.
- Miasta jako centra zmian. Rozwój miast i mniejszych osiedli ludzkich oferuje możliwości ograniczenia emisji, np. poprzez rozbudowę i elektryfikację transportu zbiorowego, planowanie przestrzenne, niskoemisyjne źródła energii oraz infrastrukturę wspierającą pochłanianie CO2.
Podsumowując, raport IPCC podkreśla, że ograniczenie globalnego ocieplenia wymaga natychmiastowych i zdecydowanych działań w wielu sektorach, w tym energetyce, przemyśle, rolnictwie, leśnictwie oraz w planowaniu i zarządzaniu miastami. Kluczowe jest zastąpienie paliw kopalnych przez odnawialne źródła energii, zwiększenie efektywności energetycznej, oraz wdrażanie praktyk zrównoważonego rolnictwa i leśnictwa.
Czytaj dalej: