Graniczny podatek węglowy, znany również jako Mechanizm Dostosowania Granicznego dla Emisji Węgla (CBAM), to inicjatywa Unii Europejskiej mająca na celu przeciwdziałanie zmianom klimatycznym. Został on wprowadzony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956 z 10 maja 2023 r., które weszło w życie 17 maja 2023 r. i zaczęło być stosowane od 1 października 2023 roku.
Celem CBAM jest wprowadzenie nowego sposobu ustalania cła na granicach UE, uwzględniającego emisję CO₂. Obejmuje on grupę importowanych do UE z krajów trzecich wyrobów z branż energochłonnych, takich jak aluminium, żelazo, stal, wodór, nawozy czy cement.
Graniczny podatek węglowy stanowi logiczne rozszerzenie polityk Unii Europejskiej dotyczących ochrony środowiska i redukcji emisji gazów cieplarnianych. Jego zadaniem jest zachęcenie krajów spoza UE do podjęcia bardziej zdecydowanych działań na rzecz ochrony klimatu. Ten mechanizm jest kluczowym elementem pakietu Fit for 55, który ma na celu zmniejszenie emisji dwutlenku węgla w Unii Europejskiej o 55% przed rokiem 2030 oraz osiągnięcie bilansu zerowego emisji gazów cieplarnianych do roku 2050.
Podatek węglowy – jaki ma cel?
Mechanizm ten ma na celu zapobieganie tzw. ucieczce emisji, czyli przenoszeniu produkcji do krajów o mniej restrykcyjnych regulacjach dotyczących emisji CO₂, co mogłoby osłabiać efektywność działań UE w dziedzinie klimatu. Importerzy towarów objętych granicznym podatkiem węglowy, będą zobowiązani do zakupu certyfikatów CBAM odpowiadających emisji wbudowanej (emisji uwolnionej w procesie produkcji danego wyrobu) i ich umorzenia, a także do wypełniania obowiązków sprawozdawczych. Wdrożenie CBAM podzielone jest na dwa etapy: okres przejściowy, trwający od 1 października 2023 roku do 31 grudnia 2025 roku, mający na celu umożliwienie przedsiębiorcom dostosowanie się do nowych regulacji, oraz pełne wdrożenie, zaplanowane od 1 stycznia 2026 roku, kiedy to importerzy będą zobowiązani do zakupu i umarzania certyfikatów CBAM oraz składania rocznych deklaracji CBAM dla towarów związanych z największym ryzykiem ucieczki emisji.
Obowiązki przedsiębiorców
Nowe obowiązki przedsiębiorców mają na celu nie tylko zwiększenie transparentności i odpowiedzialności w zakresie emisji CO₂ związanych z importowanymi towarami, ale także stymulowanie globalnych działań na rzecz redukcji emisji gazów cieplarnianych i przeciwdziałanie zmianom klimatycznym. Obowiązki przedsiębiorców wynikające z wprowadzenia granicznego podatku węglowego można podzielić na kilka kluczowych obszarów.
Weryfikacja towarów pod kątem objęcia CBAM. Przedsiębiorcy muszą sprawdzić, czy importowane przez nich towary są objęte podatkiem węglowym. Wymaga to zweryfikowania swoich zgłoszeń celnych i porównania klasyfikacji taryfowej importowanych produktów z unijnym rozporządzeniem, które dla ułatwienia zastosowało kody CN.
Obowiązki sprawozdawcze w okresie przejściowym. W pierwszym etapie, czyli w okresie przejściowym trwającym od 1 października 2023 roku do 31 grudnia 2025 roku, obowiązki dotyczące CBAM będą dotyczyć wyłącznie importerów wyrobów z cementu, żelaza i stali, aluminium, nawozów, energii elektrycznej oraz wodoru. Przedsiębiorstwa będą zobowiązane do składania sprawozdań w sprawie tzw. emisji wbudowanych związanych z importem towarów objętych CBAM oraz rzeczywistej łącznej wielkości pośrednich emisji wbudowanych, a także do raportowania należnej opłaty za emisję gazów cieplarnianych w kraju pochodzenia – w okresach kwartalnych.
Zakup i umorzenie certyfikatów CBAM. Od 1 stycznia 2026 roku, w pełnym wdrożeniu granicznego podatku węglowego, importerzy będą zobowiązani do uzyskania statusu „upoważnionego zgłaszającego CBAM”. Jako takie podmioty będą musiały kupować certyfikaty CBAM w ilości odpowiadającej emisji wbudowanej (czyli emisji uwolnionej w procesie produkcji danego wyrobu) i następnie je umarzać, co będzie formą płatności podatku CBAM.
Składanie rocznych deklaracji CBAM. Importerzy będą mieli obowiązek składania rocznych deklaracji CBAM w przypadku towarów związanych z największym ryzykiem tzw. ucieczki emisji – do 31 maja każdego roku.
Rejestracja jako „upoważniony zgłaszający”. Tylko podmioty zarejestrowane jako „upoważnieni zgłaszający” będą mogły importować towary objęte CBAM do państw UE.
Dostosowanie strategii i współpraca z zagranicznymi partnerami. Przedsiębiorstwa muszą być świadome potencjalnych skutków CBAM i odpowiednio dostosować swoje strategie, co może wymagać podjęcia współpracy z zagranicznymi partnerami w celu uzyskania rzetelnych informacji o poziomach emisji.
Czytaj dalej: