W dobie intensywnych działań na rzecz ochrony klimatu Unia Europejska wprowadza nowe mechanizmy mające na celu redukcję emisji gazów cieplarnianych. Jednym z takich narzędzi jest graniczny podatek węglowy, znany jako CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism). Nowe regulacje mają znaczący wpływ na przedsiębiorców importujących towary do UE, zwłaszcza z krajów o mniej restrykcyjnych normach emisyjnych. W niniejszym artykule przybliżymy istotę CBAM, jego cele, zakres oraz obowiązki, jakie nakłada na importerów.
Czym jest graniczny podatek węglowy (CBAM)?
Graniczny podatek węglowy (CBAM) to mechanizm wprowadzony przez Unię Europejską w celu wyrównania cen towarów importowanych z krajów trzecich z cenami produktów wytwarzanych w UE, uwzględniającymi koszty emisji CO2. Ma on na celu zapobieganie sytuacji, w której przedsiębiorstwa przenoszą produkcję poza UE, aby uniknąć surowych regulacji dotyczących emisji gazów cieplarnianych.
Cel wprowadzenia CBAM
Głównym celem CBAM jest przeciwdziałanie zjawisku tzw. ucieczki emisji, czyli przenoszenia produkcji do krajów o mniej restrykcyjnych normach emisyjnych. Mechanizm ten ma zachęcić przedsiębiorstwa do utrzymania produkcji w UE oraz promować stosowanie ekologicznych praktyk na całym świecie. Wprowadzenie CBAM jest również jednym z filarów unijnego planu osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku.
Towary objęte CBAM
Obecnie CBAM obejmuje wybrane towary, których produkcja wiąże się z wysoką emisją CO2. Do towarów tych należą:
- cement,
- żelazo i stal,
- aluminium,
- nawozy sztuczne,
- wodór,
- energia elektryczna.
Towary te zostały sklasyfikowane według Nomenklatury Scalonej (CN). Nie wyklucza się, że w przyszłości lista ta zostanie rozszerzona o kolejne produkty, takie jak wyroby plastikowe.
Pozostała część artykułu pod materiałem wideo:
Okres przejściowy CBAM i obowiązki raportowe
CBAM jest wdrażany etapami. Od 1 października 2023 roku rozpoczął się okres przejściowy trwający do 31 grudnia 2025 roku. W tym czasie importerzy towarów objętych CBAM mają obowiązek składania kwartalnych sprawozdań dotyczących ilości importowanych towarów oraz związanych z nimi emisji CO2. Raporty te należy składać do Komisji Europejskiej w terminie jednego miesiąca po zakończeniu każdego kwartału. Pierwsze sprawozdanie powinno zostać złożone do 31 stycznia 2024 roku.
W sprawozdaniu należy uwzględnić:
- całkowitą ilość importowanych towarów,
- poziom emisji wbudowanych w towary,
- łączną wielkość emisji pośrednich.
- informacje o opłatach emisyjnych w kraju pochodzenia towarów, uwzględniając rabaty i zniżki.
Do końca 2024 roku możliwe jest stosowanie uproszczonych metod raportowania, jednak od 1 stycznia 2025 roku akceptowana będzie jedynie pełna metodyka ustalona przez Komisję Europejską.
Pełne wdrożenie CBAM od 2026 roku
Od 1 stycznia 2026 roku CBAM zostanie w pełni wdrożony. Importerzy będą musieli uzyskać status “upoważnionego zgłaszającego CBAM”. Status ten będzie niezbędny do kontynuowania importu towarów objętych mechanizmem. Ponadto importerzy będą zobowiązani do zakupu certyfikatów CBAM odpowiadających ilości emisji wbudowanych w importowane towary. Certyfikaty te będą stanowić formę opłaty za emisje CO2 związane z produkcją tych towarów.
Importerzy będą również musieli składać roczne raporty, w których do 31 maja każdego roku będą wykazywać ilość importowanych towarów oraz odpowiadające im emisje CO2.
Kary za niewypełnienie obowiązków
Niewywiązanie się z obowiązków wynikających z CBAM może skutkować poważnymi sankcjami finansowymi. W okresie przejściowym za brak lub nieprawidłowe złożenie sprawozdania grożą kary od 10 do 50 euro za każdą tonę niezaraportowanych emisji. Ponadto możliwe jest cofnięcie statusu “upoważnionego zgłaszającego CBAM”, co uniemożliwi dalszy import towarów objętych mechanizmem.
Wpływ CBAM na branżę e-commerce
Obecnie CBAM nie ma bezpośredniego wpływu na branżę e-commerce. Jednak w przyszłości, wraz z ewentualnym rozszerzeniem listy towarów objętych mechanizmem, może wpłynąć na koszty produkcji i ceny produktów dostępnych w sprzedaży internetowej. Przedsiębiorcy działający w tej branży powinni monitorować zmiany w przepisach i być przygotowani na nowe obowiązki.
Podsumowanie
Graniczny podatek węglowy (CBAM) stanowi istotny element strategii Unii Europejskiej w walce ze zmianami klimatu. Mechanizm ten ma na celu wyrównanie warunków konkurencji pomiędzy producentami unijnymi a zagranicznymi oraz zachęcenie do redukcji emisji CO2 na całym świecie. Dla importerów oznacza to nowe obowiązki raportowe i finansowe. Aby uniknąć sankcji, przedsiębiorcy powinni dokładnie zapoznać się z nowymi regulacjami i dostosować swoje działania do wymogów CBAM.
Czytaj dalej: