Mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2, znany jako CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism), to element europejskiej polityki klimatycznej. Od momentu jego wprowadzenia w październiku 2023 roku, budzi duże zainteresowanie importerów, producentów i ekspertów zajmujących się zmianami klimatycznymi. Mechanizm ma na celu zmniejszenie ryzyka tzw. ucieczki emisji oraz wyrównanie kosztów dekarbonizacji pomiędzy producentami z UE a tymi z krajów trzecich.
Czym jest CBAM?
Carbon Border Adjustment Mechanism to narzędzie, które ma na celu wprowadzenie równowagi w kosztach emisji CO2 pomiędzy towarami produkowanymi w UE a tymi sprowadzanymi z innych krajów. Mechanizm ten wprowadza dodatkowe opłaty za emisje wbudowane w importowane produkty, zbliżone do kosztów, jakie ponoszą europejscy producenci w ramach EU ETS (Europejskiego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji).
CBAM jest projektowany zgodnie z zasadami WTO, co zapewnia jego kompatybilność z międzynarodowym handlem. Istotnym celem tego mechanizmu jest nie tylko ochrona europejskiego przemysłu, ale przede wszystkim wsparcie globalnej dekarbonizacji poprzez zachęcanie producentów z krajów trzecich do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych.
Zapisz się na newsletter Kompasu ESG
Okres przejściowy (2023-2025)
Carbon Border Adjustment Mechanism został wprowadzony w październiku 2023 roku w ramach okresu przejściowego, który potrwa do końca 2025 roku. W tym czasie importerzy objęci regulacjami zobowiązani są do składania kwartalnych raportów dotyczących emisji wbudowanych w importowane towary. Jednakże, nie ponoszą oni jeszcze opłat związanych z emisjami. Raportowanie ma na celu przygotowanie uczestników rynku na pełne wdrożenie mechanizmu, które rozpocznie się w 2026 roku.
W okresie przejściowym CBAM obejmuje towary takie jak cement, stal, aluminium, nawozy, wodór oraz energia elektryczna. Rozporządzenie wykonawcze Komisji Europejskiej daje importerom możliwość wyboru jednej z trzech metod obliczania emisji: metodologii unijnej, systemów krajowych równoważnych lub wartości domyślnych. Warto jednak zauważyć, że od stycznia 2025 roku akceptowana będzie wyłącznie metodologia unijna.
Carbon Border Adjustment Mechanism w pełnym wymiarze (od 2026 roku)
Od stycznia 2026 roku CBAM wejdzie w fazę pełnego wdrożenia. Importerzy będą zobowiązani do zakupu specjalnych certyfikatów odzwierciedlających emisje wbudowane w importowane produkty. Cena tych certyfikatów będzie uzależniona od tygodniowej średniej ceny uprawnień ETS, co zapewni spójność z europejskim systemem emisji.
Importerzy będą także mogli odliczyć opłaty za emisje już uiszczone w kraju produkcji, co zapobiegnie podwójnemu opodatkowaniu. Ważnym aspektem jest także stopniowe poszerzanie zakresu Carbon Border Adjustment Mechanism, co może objąć nowe produkty do 2030 roku.
Pozostała część artykułu pod materiałem wideo:
Znaczenie CBAM dla gospodarki i środowiska
CBAM to nie tylko narzędzie ochrony europejskiego przemysłu, ale również mechanizm wspierający globalne cele klimatyczne. Wyrównanie kosztów emisji zmniejsza ryzyko przenoszenia produkcji do krajów o niższych standardach klimatycznych, co ogranicza globalne emisje. Carbon Border Adjustment Mechanism jest również zachętą dla producentów spoza UE do inwestowania w bardziej ekologiczne technologie.
Mechanizm ten wpływa też na rynek międzynarodowy, zmuszając kraje trzecie do dostosowania swoich polityk klimatycznych, jeśli chcą uniknąć dodatkowych kosztów przy eksporcie do UE. CBAM jest zatem narzędziem nie tylko ochronnym, ale także transformacyjnym, zmierzającym do globalnej redukcji emisji gazów cieplarnianych.
Przyszłość CBAM
Choć CBAM jest obiecującym mechanizmem, to jego wdrożenie niesie ze sobą pewne wyzwania. Należą do nich m.in. skuteczna weryfikacja raportów, unikanie potencjalnych konfliktów handlowych oraz zapewnienie, że mechanizm będzie wspierał zintegrowaną politykę klimatyczną.
Jednak perspektywy są optymistyczne. CBAM ma szansę stać się wzorem dla innych regionów świata. Te mogą wdrożyć podobne mechanizmy w celu walki z globalnym ociepleniem. Jego skuteczność będzie zależeć od współpracy międzynarodowej oraz zdolności adaptacyjnych zarówno po stronie UE, jak i krajów trzecich.
CBAM to innowacyjne i strategiczne narzędzie polityki klimatycznej UE. Poprzez wyrównanie kosztów emisji gazów cieplarnianych mechanizm ten chroni europejski przemysł, zachęca do dekarbonizacji oraz wspiera globalne wysiłki na rzecz walki ze zmianami klimatycznymi. Choć jego wdrożenie niesie ze sobą wyzwania, CBAM ma potencjał stać się kluczowym elementem transformacji energetycznej i środowiskowej na świecie.
Przeczytaj także: