Substancje per- i polifluoroalkilowe (PFAS), znane jako „wieczne chemikalia”, to grupa związków chemicznych stosowanych w tysiącach produktów codziennego użytku. Ich niezwykła trwałość oraz odporność na ekstremalne temperatury i korozję sprawiają, że znajdują zastosowanie w takich produktach jak kosmetyki, patelnie z powłoką nieprzywierającą, farby, turbiny wiatrowe czy pojazdy elektryczne. Jednak ich trwałość oznacza również brak rozkładu w środowisku, co wywołuje poważne obawy zdrowotne i ekologiczne.
Problemy zdrowotne i ekologiczne związane z PFAS
PFAS kumulują się w ekosystemach, wodzie pitnej i organizmach ludzkich, a badania naukowe łączą ich obecność z szeregiem problemów zdrowotnych. Wykazano, że ekspozycja na te substancje może prowadzić do uszkodzenia wątroby, nowotworów, obniżonej masy urodzeniowej u noworodków oraz zaburzeń hormonalnych i problemów z płodnością. Z punktu widzenia środowiska PFAS trafiają do ścieków, a stamtąd do wód gruntowych i morskich, powodując trwałe zanieczyszczenie.
Zapisz się na newsletter Kompasu ESG
Plan zakazu PFAS w Unii Europejskiej
Komisja Europejska zapowiedziała wprowadzenie zakazu stosowania PFAS w produktach konsumenckich. Jak podkreśla komisarz ds. środowiska, Jessika Roswall, celem jest ochrona zdrowia obywateli i ekosystemów, a także wsparcie przemysłu w stopniowym wycofywaniu tych substancji. Decyzja ta wpisuje się w szersze dążenie do ograniczenia toksycznych substancji chemicznych w środowisku.
Wyjątki dla zastosowań przemysłowych
Choć zakaz ma obejmować głównie produkty konsumenckie, niektóre zastosowania przemysłowe mogą zostać wyłączone. W szczególności mowa o inhalatorach dla osób chorych na astmę oraz komponentach do pojazdów elektrycznych i zielonych technologii, takich jak turbiny wiatrowe. Jednak również te wyłączenia mają podlegać ścisłym regulacjom dotyczącym recyklingu i utylizacji.
Reakcje przemysłu i ryzyko procesów sądowych
Planowane regulacje wywołują mieszane reakcje wśród przedstawicieli przemysłu. Europejska Agencja Chemikalów (ECHA) otrzymała tysiące komentarzy od firm, które domagają się utrzymania pewnych wyłączeń, zwłaszcza dla fluoropolimerów używanych w odzieży wodoodpornej i panelach słonecznych. Jednocześnie eksperci ostrzegają, że rosnąca świadomość zagrożeń związanych z PFAS może prowadzić do wzrostu liczby procesów sądowych przeciwko firmom używającym tych substancje.
W USA pozwy związane z PFAS doprowadziły już do wypłaty ugód na łączną kwotę ponad 11 miliardów dolarów. W Europie sytuacja może pójść w podobnym kierunku, zwłaszcza gdy na światło dzienne wychodzą nowe dowody na negatywne skutki zdrowotne i środowiskowe tych chemikalów.
Przyszłość UE możliwa bez PFAS?
Planowany zakaz stosowania PFAS może stać się przełomem w ochronie zdrowia publicznego i środowiska w Unii Europejskiej. Chociaż przemysł stanie przed wyzwaniami związanymi z poszukiwaniem alternatyw, decyzja ta wpisuje się w globalny trend ograniczania stosowania toksycznych substancji chemicznych. Działania UE mogą stać się wzorem dla innych regionów świata, pokazując, że ochrona zdrowia i środowiska może iść w parze z innowacją przemysłową.
Dyskusja w UE o wprowadzeniu zakazu stosowania PFAS w produktach konsumenckich to krok w stronę bardziej zrównoważonej przyszłości. Chociaż proces wdrażania regulacji może być długotrwały i wymagać kompromisów, korzyści dla zdrowia publicznego oraz środowiska są nie do przecenienia. Zakaz PFAS to nie tylko kwestia regulacji prawnych, ale również szansa na rozwój innowacyjnych technologii, które pozwolą zastąpić „chemikalia wieczności” bardziej przyjaznymi alternatywami.
Czytaj dalej: